نظر کارشناس رسمی دادگستری آثار هنری واشیاء نفیسه در خصوص نگهداری و تعمیر آثار هنری

همانطور که هر جسم فیزیکی نیاز به تعمیر و نگهداری دارد آثار هنری هم نیازمند تعمیر و نگهداری هستند. نگهداری و تعمیر آثار هنری می تواند شامل موارد قابل پیشگیری از آسیب دیدن آثار و انجام دادن کارهایی جهت رفع آسیب و تعمیر آن‌ها می شود. برای نگهداری و تعمیر آثار هنری می توان ابتدا نوع اسیب را مشخص نمود و سپس به تعمیر آن پرداخت. هر یک از آثار هنری شیوه نگهداری خاص خود را دارد و با توجه به جنس مواد به کار برده شده می توان در راستای نگهداری از آن ها اقدام کرد. از جمله مواردی که در نگهداری آثار هنری مهم است شرایط محیطی سازگار با جنس آثار هنری است که در این یادداشت به بررسی آن ها خواهیم پرداخت. کارشناس رسمی دادگستری آثار هنری و اشیاء نفیسه در خصوص شرایط نگهداری و نحوه تعمیر آثار هنری  در مواردی که نیاز به ارزیابی شرایط نگهداری و یا اظهار نظر در خصوص تعمیر و بازسازی این آثار باشد می‌پردازد.

آثار هنری چه تابلو نقاشی باشد و چه مجسمه‌ها و سایر آثار در بسیاری از نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها نمایش داده می‌شوند. در مورادی در اثر جابجایی این آثار و یا نگهداری آن‌ها در محیط نامنسایب خسارتی به این آثار وارد می‌شود. برای مثال در نمونه‌هایی مشاهده شده نور بیش از و گرمای محیط سبب تغیر رنگ در تابلو‌های نقاشی رنگ رغنی شده‌ است و یا رطوبت باعث ایجاد ترک‌هایی بر مجسمه‌ها شده. از آن جا که گاها این آثار هنری به نمایشگاه‌ها اجاره داده می‌شود و یا با تعهداتی به مسئول نمایشگاه سپرده می‌شود بروز چنین خساراتی می‌تواند زمینه اختلاف بین افراد و یا موسسات مختلف را فراهم کند.

در مورادی بلایای طبیعی و غیر طبیعی مانند سیل، زلزله و خصوصا آتش سوزی باعث خسارت به آثار هنری می‌شود. بنابراین پس از بروز هر خسارتی به آثار هنری و طرح آن در محاکم قضائی و یا نیاز افراد و سازمان‌ها به بررسی دلیل خسارت و ارزیابی میزان خسارت که ارتباط مستقیمی با شرایط نگهداری آثار هنری دارد کارشناس رسمی دادگستری آثار هنری و اشیاء نفیسه به انجام امر کارشناسی می‌پردازد.

از سوی دیگر بسیاری از آثار هنری که چه از لحاظ مادی و چه معنوی دارای ارزش هستند معمولا آثار قدیمی و کهنی بشمار می‌آیند به همین دلیل ممکن است برای زنده نگه داشتن اثر اقدام به بازسازی آن شود. بازسازی آثار هنری با تکنیک‌های خاصی صورت می‌گیرد به همین دلیل هم ممکن است در روند بازسازی و تعمیر خسارتی به اثر وارد شود.

شرایط نگهداری آثار هنری به معیارهای زیادی از جمله جنس مواد به کار رفته، نوع قاب، سبک به کار رفته و میزان تحمل فشار و گرما و رطوبت توسط ، نصب در جای مناسب، قارچ، پخش رنگ در دراز مدت، پوسیدگی و پارگی، تمیز کردن درست و اصولی بستگی دارد. کارشناس رسمی آثار هنری و اشیاء نفیسه با بررسی دقیق طرح و تابلو یا مجسمه می تواند شرایط نگهداری و نحوه نصب آن را ذکر کرده و در مورد شیوه های حمل و نقل اثر به جهت سالم رسیدن و جلوگیری از نقص حین حمل و نقل راهکارهایی ارائه بدهد.

شرایط تعمیر هر اثر نسبت به نوع خرابی و نقصی اثر سنجیده می شود. گاهی تعمیر آثار هنری بسیار سخت است چرا که مواد به کار برده شده در آن اثر کمیاب و یا منسوخ شده است در چنین شرایطی کارشناس دادگستری آثار هنری و اشیاء نفیسه می تواند با استفاده از روش هایی نظیر شبیه سازی و یا تولید ماده مورد نظر در خصوص تعمیر آن گزارشاتی تهیه کند. همچنین قبل از تعمیر آثار هنری نیاز است تا محل دقیق نقص و نوع و علت وقوع نقص در آثار هنری توسط کارشناس کاملا مشخص شود و سپس تعمیر انجام گیرد.

در واقع در خصوص نگهداری و تعمیر آثار هنری از قبیل تابلوهای رنگ روغن، سیاه قلم و مجسمه ها و آثار هنری قدیمی مانند عتیقه ها و صنایع دستی و غیره بهتر است از کارشناس آثار هنری و اشیاء نفیسه اظهار نظر خواست تا مرمت و بازسازی یا تعمیر و شرایط نگهداری اثر به طور کامل شفاف سازی شده و نسبت به آن اقدام صورت گیرد.