پروازهای هوایی مطمئن ترین و در عین حال خطرناک ترین راه ممکن برای سفر و یا جابجایی وسایل مختلف هستند. هواپیماها در آسمان به وسیله مدارها، شبکه ها و سیگنال‌ها هدایت می‌شوند و این موضوع جای خطری را برای برخورد و سانحه برجای نمی‌گذارد اما اختلال در سیگنال‌ها و خروج از مسیر و نقص‌های فنی احتمالی پایانی بر هر آن‌چه در هواپیما وجود دارد به حساب می‌آید.
بسیاری از افراد و خانواده‌ها، هواپیما را به عنوان وسیله مسافرت انتخاب می‌کنند اما در این سفرها دچار حادثه می‌شوند. سوانح هواپیمایی به اشکال مختلفی روی می‌دهد برای مثال ممکن از یک هواپیمای مسافربری در اثر نقص فنی سقوط کند و نیز ممکن است یک هواپیمای باربری به علت فرود نامناسب دچار سانحه شود. کارشناس رسمی دادگستری هوافضا با بررسی مستندات و محل حادثه به ارزیابی علت سانحه و میزان خسارت می‌پردازد.
مشکلاتی که در این حوزه رخ می‌دهد معمولا ابهام در میزان خسارت و دلیل سقوط است. چه کسی تعیین می‌کند که حادثه به چه دلیلی رخ داده است و یا چه میزان خسارت بر افراد وارد شده است؟ در صورت بروز چنین مشکلی کارشناس صاحب صلاحیت کیست و چگونه به بررسی می‌پردازد؟
برای مثال فرض کنید شخصی برخی از اموال خود را به وسیله هواپیما جابجا می‌کند اما این هواپیما دچار حادثه می شود. بلافاصله فرد مذکور می‌خواهد دلیل سقوط زا شناسایی کند و خسارت‌های خود را دریافت نماید. با این که معمولا هواپیماها و آن‌چه حمله می کنند دارای بیمه هستند اما در مورادی به دلیل مشخص نبودن نوع حادثه اختلافاتی بین شرکت هوایی و افراد حقیقی بروز می‌کند که کارشناس رسمی هوافضا به آن می‌پردازد.
حال در نظر بگیرید هواپیمایی در منطقه نامعلومی سقوط کند و تا مدت زیادی نیز دلیل سانحه پنهان بماند و خانواده سرنشینان حادثه از شرکت هواپیمایی مذکور شکایت کنند.دادگاه موظف است به بررسی دلیل حادثه و درخواست شاکیان بپردازد. در این موارد کارشناس دادگستری هوافضا مسئول بررسی پرونده هاست.
اما هواپیماها به چه دلیل دچار سانحه می‌شوند؟ یکی از مهم‌ترین دلایل سقوط هواپیما ها عدم تسلط و کنترل هواپیما توسط خلبان است. معمولا فرض بر این است که خلبانان قادرند در یک شرایط عادی هواپیما را هدایت کنند اما آن‌طور که گفته می‌شود هدایت هواپیما بدون درد سر هم نیست. هواپیما ممکن است به علت باد و باران رعد و برق و مسائل این‌چنینی تعادل خود را از دست بدهد.
درصورتی که خلبان هواپیما توانایی کنترل نداشته باشد قطعاً دچار حادثه خواهد شد. بنابراین کارشناس رسمی هوافضا دلیل سقوط را عدم تخصص خلبانان عنوان می‌کند و شرکت هواپیمایی مسئول انتخاب نادرست خود خواهد بود.
علاوه بر وضعیت آب و هوایی و ناتوانی خلبان، نقص فنی هواپیما نیز از عوامل شایع سقوط به حساب می‌آید. در یادداشت دیگری به لزوم تعمیر و نگهداری اصولی هواپیماها خواهیم پرداخت. قطعات هواپیما ممکن است به دلایلی حین پرواز از کار بیافتند و در بخش مهمی از هواپیما اختلال ایجاد کند. این اختلالات عامل مهمی در بروز سوانح هوایی هستند.
اشتباهات دیگری که ممکن است بروز کند، اشتباه در بخش کنترل هواپیما و اشتباهاتی که هنگام تعمیر و تعویض قطعات هواپیما رخ می‌دهد. در کنار همه این موارد گاهی سقوط هواپیما ناشی از مداخلات تروریست‌ها و یا افرادی با اهداف خاص نیز می‌تواند باشد.
بعد از سقوط هواپیمای اولین چیزی که در ذهن مخاطبان نقش می‌بندد جعبه سیاه است. همه منتظر پیدا شدن جعبه سیاه و اظهار نظر کارشناسان پیرامون سقوط هستند. جعبه سیاه در واقع به ضبط و ثبت اطلاعات فنی پرواز، ثبت جزئی ترین اطلاعات مانند تماس ها و صدای خلبان می‌پردازد که به طور خلاصه FDRو CVR نامیده می‌شود.
در صورتی که جعبه سیاه در دسترس باشد کارشناس هوافضا کار سختی برای بررسی علت حادثه ندارد اما در غیر این صورت کارشناس باید به بررسی مستندات و گزارشات قبل از پرواز، حین پرواز و سقوط و بررسی شرایط آب و هوایی منطقه ای که ارتباط خلبان با مرکز کنترل قطع شده است بپردازد. همچنین کارشناس باید اطلاعات فنی هواپیما قبل از پرواز را بررسی نماید.
موارد اختلافی در سقوط و سوانح هواپیمایی شرکت های مسافربری کمتر رخ می‌دهد مگر آن که گزارشات علت سقوط و تعیین میزان خسارت به درستی انجام نشود.
اما در صورتی که یک هواپیمای تفریحی سقوط کند و یا هواپیمای شخصی دچار سانحه شوند چه کسی مسئول میزان خسارت است؟ به طور کلی در صورتی که هر نوع مشکلی در این خصوص برخورد کرده‌اید، می‌توانید با کارشناس رسمی دادگستری و هوا فضا تماس حاصل فرمایید.
