نحوه تشخیص زمین های طبیعی و ملی و ارزش آن توسط کارشناس رسمی دادگستری کشاورزی و منابع طبیعی

نحوه تشخیص زمین های طبیعی و ملی و ارزش آن توسط کارشناس رسمی دادگستری کشاورزی و منابع طبیعی
اراضی طبیعی یا ملی به آن دسته از زمین های گفته می شود که انسان بر روی آن کاری انجام نداده باشد. یا به عبارت بهتر هر زمینی که انسان دخل و تصرفی در آن نکرده باشد. تجاوز به زمین های ملی پدیده شایعی است که به اصطلاح آن را زمین خواری می گویند. پرونده های زیادی هم در این خصوص تشکیل شده ات که بر سر طبیعی بودن و یا کاربری داشتن زمین های مختلف اختلاف وجود دارد. نحوه تشخیص نوع اراضی در صلاحیت کارشناس رسمی دادگستری کشاورزی و منابع طبیعی است. در این مقاله با طرح مثال هایی از پرونده های قضائی تشکیل شده در این زمینه تلاش می کنیم تا معیارهایی که کارشناس دادگستری منابع طبیعی در تشخیص این زمین ها برای حل اختلاف به کار می برد را به شکلی کاربردی توضیح دهیم.
یک نکته بسیار مهم در تعریف زمین های ملی در تمایز با سایر زمین ها وجود دارد که با ذکر یک مثال آن را توضیح می دهیم. فرض کنید زمینی در دسترسی فردی قرار داشته است و ایشان با تلاش هایی این زمین را قابل کشت کرده و یا برای امری دیگری آن را احیا کرده است. بر طبق تعریف ما از اراضی ملی و طبیعی ممکن است اینگونه برداشت شود که چون این زمین احیا شده است، پس از حوزه زمین های ملی خارج است. اما در قانون به صراحت آمده است که تغییر کاربری زمین های ملی در صورتی که قبل از تصویب قانون ملی شدن جنگلها در سال 1344 بوده باشد، جز اراضی احیا شده به حساب می آید.
بنابراین اختلاف هایی که عمدتا در این حوزه رخ می دهد با تعیین سال احیای زمین مورد اختلاف قابل حل است. اما این سوال پیش می آید که کارشناس رسمی منابع طبیعی با چه معیاری سال احیا را تعیین می کند.
معیار های زیادی برای بررسی وجود دارند اما ما پنچ معیار مهم در تشخیص اراضی ملی را شرح خواهیم داد. 1- ساده ترین و آشکار ترین راه، رجوع به اسناد زمین های ملی است. به عبارت بهتر آیا زمین مورد اختلاف در عکسها و اسناد موجود جز زمین های ملی بوده است یا خیر. 2- زمین هایی که کاربری موجود در آن ها دارای قدمتی باشد که نشان دهد قبل از قانون ملی کردن ملی کردن جنگلها احیا شده باشد. برای مثال اگر باغی مورد اختلاف است که درخت یا بنایی در آن وجود داشته باشد که کارشناسان تشخیص دهند مربوط به سالیان دور است پرونده به راحتی حل می شود. 3- زمین هایی که در مجاورت روستا و زمین های زراعی قرار می گیرد و جزو این اراظی باشد. 4- زمین هایی که آثاری از کشاورزی در گذشته در آن وجود داشته باشد. وجود آثار آبیاری و یا وجود کشت و انجام کار برای کشت.

 برای مثال در یکی از پرونده هایی که طرفین آن سازمان منابع طبیعی و یک شخص حقیقی در استان فارس بود تشکیل شده بود، کارشناس دادگستری منابع طبیعی با بررسی زمین مورد اختلاف متوجه آثار سازه یک کومه قدیمی و جدول بندی هایی برای آبیاری در گذشته در داخل این زمین شد و دادگاه با توجه به گزارش کارشناس رای به تبرئه شخص حقیقی و خاتمه پرونده صادر کرد.

مورد آخر شکل زمین های مورد اختلاف است. برای مثال فرض کنید زمینی دارای شیب بسیار تندی باشد که امکان احیای آن در گذشته وجود نداشته است و یا زمینی را در نظر بگیرید که سنگلاخی بوده است و جز با استفاده از تکنولوژی امروزی نمی توانسته قابل کشت یا بهره برداری باشد. چنین مواردی قاعدتا ملی بودن زمین را به راحتی نشان می دهند.
ممکن است با توصیه های وزارت جهاد کشاورزی اقدام به واگذاری بخشی از زمین های ملی جهت احیا و ایجاد توسعه به بخش های مختلف شود. تعیین ارزش این زمین ها برای واگذاری و یا حتی اظهار نظر در خصوص عدم واگذاری نیز بر عهده کارشناس کشاورزی و منابع طبیعی است. چرا که ممکن است بخشی از اراضی ملی دارای گونه های گیاهی خاص باشند و یا ممکن است محلی باشد که آثار یک بنای تاریخی در آن وجود داشته باشد بنابراین نیازمند تعیین ارزش است.