سرقت علمی در نشریات و مجازات آن از نظر کارشناس رسمی دادگستری روزنامه نگاری و خبرنگاری
سرقت علمی در نشریات و مجازات آن از نظر کارشناس رسمی دادگستری خبرنگاری و روزنامه نگاری
سرقت علمی یکی از داغ ترین بحث های امروز جامعه ما بشمار می آید. بسیاری از نشریات تخصصی ما چون هفته نامه ها، ماه نامه ها و فصلنامه ها هر ساله مطالب زیادی را از اشخاص مختلف منتشر می کنند. این نشریات که از اعتبار بالایی هم معمولا برخوردار هستند و حتی ملاک ارتقاء درجه اساتید و دانشجویان و حتی پژوهشگران به حساب می آیند. سرقت های علمی بعضی از نویسندگان آنها را با دردسری مواجه می کند که نهایتا از اعتبار آنها می کاهد. متخصصان و کارشناس رسمی دادگستری خبرنگاری و روزنامه نگاری معمولا به کمک این نشریات می آیند تا در مورد تخلفات و شیوه رسیدگی به آنها کمک کرده باشند.
سرقت علمی البته مختص به نشریات علمی – تخصصی نیست و ممکن است سایر نشریات این حوزه نیز مطالب دیگران را به نام خود جا بزنند و مسائلی را برای سردبیرو مدیر مسئول ایجاد کنند.
سرقت های علمی در نشریات به دو شکل انجام می شوند. شکل اول آن استفاده از متون دیگران بدون هیچ کم و کاستی و ارجاع ندادن خواننده به آن متن است، چنانکه گویی متن از آن اوست. شکل دوم را می توان سرقت محتوا نامید، این معنا که نویسنده ظاهر کلمات را دستکاری می کند، بدون اینکه محتوای جدیدی تولید کرده باشد، و آن را به نام خود انتشار می دهد.
در مورد اول می توان از ابزار های مختلفی که برای جلوگیری از سرقت ادبی – علمی ساخته شده اند استفاده کرد. اما اگر این ابزار ها توانایی تشخیص سرقت علمی را نداشته باشند بهترین را برای اثبات ادعای مدعا رجوع به کارشناس دادگستری خبرنگاری و روزنامه نگاری است. کارشناس رسمی خبرنگاری و روزنامه نگاری با توجه به تخصص خود می تواند تشخیص دهد که آیا نویسنده یک متن در نشریه یا روزنامه از لحاظ محتوایی سرقت علمی انجام داده است یا خیر.
سرقت های علمی همواره به صورت عمد اتفاق نمی افتد. برای مثال ممکن است شما مقاله ای بنویسید و برای چاپ به نشریه ای بفرستید اما آنها مدعی شوند که بخشی از مقاله شما نوشته خودتان نیست و شما مرتکب سرقت علمی شده اید و یا حتی بعد از چاپ دردسرها و مشکلاتی برای شما ایجاد شود. این اتفاق بسیار شایع است، بنابراین برای برای جلوگیری از چنین مشلاتی باید با موارد سرقت علمی آشنا باشید و یا می توانید از کارشناس روزنامه نگاری کمک بگیرید.
پژوهش هایی که در مورد علل سرقت علمی شده است نیز، هم به موارد عمدی پرداخته و هم غیر عمد. برای مثال پژوهشگران کم حوصلگی، ناآگاهی و بی دقتی را از دلایل غیر عمد سرقت علمی عنوان کرده اند و از اجبار، سود جویی و مدرک گرایی به عنوان عوامل عمدی در سرقت علمی نام برده اند، که همگی حائز اهمیت هستند.
اهمیت این بحث مجلس را وادار به تصویب لایحه ای پیرامون سرقت علمی کرد که بر طبق آن برای متخلفان مجازاتی چون جریمه نقدی و محرومیت های اجتماعی در نظر گرفته شده است. بنابراین نشریات و روزنامه ها هنگام چاپ مطالب باید از نظرگاه کارشناس روزنامه نگاری به متون توجه کنند، تا مشکلات حوزه نشریات کاهش یابد.
