نقشه ها از دیرباز اهمیت زیادی داشتند. بدون داشتن نقشه نمی شود به راحتی به مکانی سفر کرد و یا راه مناسبی را برای اتصلات بین کشور ها و شهر‌ها در نظر گرفت. افزایش جمعیت و پیشرفت تکنولوژی اهمیت نقشه برداری را بیش از پیش نمود. شهر‌های بزرگ مستلزم درک پیچیدگی هایی برای برنامه ریزی و مدیری شهری پیدا کردند. بنابراین احداث ساختمان ها، راه‌ها و پروژه های مختلف به نقشه برداری نیاز پیدا کردند.
در این مقاله به کمک کارشناس رسمی دادگستری نقشه برداری به معرفی انواع نقشه برداری و ترازیابی خواهیم پرداخت و آن‌ها را برحسب کاربردشان توضیح خواهیم داد.
اگر بخواهیم تعریفی ساده از نقشه برداری و ترازیابی ارائه دهیم، باید بگوییم نقشه برداری تعیین مختصات یک مکان از ابعاد مختلف برای شناسایی آن محل به منظور مدیریت کارهایی است که در آن جا قرار است اتفاق بیافتد. و ترازیابی به طور ساده مشخص کردن ارتفاعات یک محل از یک نقطه مشخص و ثابت است. در این نوشته با در نظر گرفتن زاویه نقشه برداری به بررسی نقشه های زمینی و هوایی خواهیم پرداخت. البته نقشه برداری زیر زمینی و آبی هم اصطلاحا وجود دارد که در یادداشت های دیگری به طور مجزا به آن خواهیم پرداخت.
نقشه های توپوگرافی: این نقشه ها کاربرد زیادی برای مرحله مقدماتی در برآورد هزینه ها و امکان های انجام یک پروژه دارد. این نقشه ها معمولا در مناطقی که ساخت و ساز انجام نشده است صورت می‌گیرد تا میزان پستی و بلندی و ناهمواری ها برای انجام یک پروژه مانند ساخت جاده ها و یا احداث ساختمان ها مشخص شود. بنابراین از نظر کارشناس رسمی نقشه برداری، نقشه های توپوگرافی برای برای درک بهتر از فرآیند اجرای عملیات ها بسیار ضروری است.
نقشه های ثبتی: این نوع نقشه ها برای همه افراد جامعه اهمیت دارد و احتمالا همه مالکان با آن آشنا هستند و یا باید آشنا شوند. از نظر کارشناس دادگستری نقشه برداری اختلاف‌های بیشماری در زمینه املاک به وجود می‌آید که وجود این نقشه‌های ثبتی می‌تواند بسیار راهگشا باشد. در نقشه های ثبتی مساحت ملک، کاربری آن، امکانات رفاهی مانند آب و برق و .. و وضعیت زمین اعم از شیب دار بودن، مسطح بودن و مشخصات مالکین تعیین شده است. در مقاله دیگری در همین سایت تحت عنوان تعیین حدود املاک اهمیت و کاربرد این نقشه را به تفصیل توضیح داده ایم.
نوع دیگر نقشه برداری را نقشه های شهری می‌گویند. این نوع نقشه ها تقریبا عکس نقشه های توپوگرافی است، چرا که در مناطقی نقشه برداری می‌شود که انسان دخالت زیادی در آن داشته است. ساختمان‌ها، خیابان ها، کوچه ها، فضای باز و همه موارد از این قبیل در نقشه های شهری مشخص می شود. مهم ترین کاربرد این نقشه ها را می توان در: برنامه ریزی و مدیریت شهری، راهنمایی و کنترل ترافیک، انجام محاسبات برای صدور پروانه و عملیات ساختمانی خلاصه کرد.
نوع دیگری از نقشه برداری که چندان ارتباطی به مکان ندارد نقشه برداری های مسیر هستند که به منظور احداث راه ها و ایجاد کانال های انتقال آب، گاز و … صورت می‌گیرند. عدم این نوع نقشه برداری عواقب بسیار زیادی دارد چرا که برای مثال فرض کنید بین دو شهر یک خط انتقال گاز وجود داشته باشد و چند سال بعد بخواهیم بین آن دو شهر یک شهرک ساختمانی یا صنعتی ایجاد کنیم، اما مسیر ها به وسیله نقشه برداری مشخص نشده باشند! البته در مرحله اجرا نیز باید این عمل انجام شود.
نقشه برداری هوایی به وسیله بالگرد ها و هواپیما ها و یا ماهواره ها انجام می‌شود. تفاوت این نوع نقشه برداری با سایر روش ها در سهولت انجام آن و مقیاس نقشه است. این نوع نقشه ها با هدف کسب اطلاعات درباره موضوعات مختلفی تهیه می‌شود.
علاوه بر کاربرد های مذکور، نقشه برداری برای تعیین قیمت ساختمان ها، تعیین هزینه های احتمالی ساخت، ثبت املاک و انجام دقیق پروژه‌های ساختمانی کاربرد دارد. برای مثال در مرحله خاک برداری، دیگر نیازی نیز محاسبات عددی برای انجام اینکار نیست که مدت ها وقت گیر باشد. کارشناسان با استفاده از برنامه auto cad land desktop به طور دقیق میزان خاکبرداری و یا خاکریزی رو محاسبه می نمایند. همچنین اسکلت بندی و اجرای سازه نیز حتما باید از کارشناس رسمی نقشه برداری استفاده نمود.
در نقشه برداری از نرم افزارهای مختلفی استفاده می شود. پرکاربرد ترین نرم افزارهای این رشتهGIS , Civil 3D ,Geolab ,Surfer, GPS, Global Mapper ,Photo modeler و صد ها نرم افزار دیگر اشاره کرد. هر یک از این نرم افزار ها اطلاعات مفیدی در خصوص اماکن در اختیار نقشه بردار قرار می‌شدهد برای مثال نرم افزارGIS علاوه بر ترسیم نقشه، عوارض موجود در نقشه ها را نیز مشخص می کند.
قیمت نقشه برداری نیز بسیار متغیر است چرا که با انواع نقشه ها و همچنین مکان ها مختلفی رو به رو هستیم بنابراین نمی توان گفت برای نقشه برداری از 100 متر زمین دو میلیون تومان باید هزینه کرد. البته سازو کارهایی برای محاسبه هزینه نقشه برداری وجود دارد که با توجه که نوع و مساحت زمین قیمت ها را مشخص می کند.
بنابراین کارشناس نقشه برداری با موضوعات متفاوتی در حوزه خود رو به رو است و با توجه به اهمیت و موضوعات مختلفی که در نقشه کشی مورد نیاز افراد است. نیاز است تا به کارشناسان این رشته مراجعه شود.
