مرتع( Range) زمینی است متشکل از کوه ها، دامنه ها، و زمین های مسطحی که اغلب گیاهان علفی، بوته ای، درختچه ای و یا حتی درخت ها در آن رشد می کنند، و منبع مناسبی برا تغذیه حیوانات محسوب می گردند.
از آنجاییکه معیشت بسیاری از خانوارهای روستایی از راه های دامداری و بهره برداری از مراتع صورت می گیرد و باتوجه به افزایش تعداد دام ها نسبت به مساحت مرتع مورد نیاز برای تغذیه دام ها و بنابراین مصرف بی رویه و غیر اصولی از مراتع، وجود یک سیستم نظارتی و كنترل بهره‌برداري از مراتع را ضروري می نمايد.
در صورت گزارش هر نوع تخلف مبنی بر تخریب مراتع از سوی سازمان جنگلبانی کارشناس رسمی دادگستری رشته مراتع و جنگل بعد از بررسی عوامل اصلی دخیل در خسارت وارده به مراتع از جمله، علل طبیعی تخریب مراتع مثل کمبود بارندگی یا پراکندگی نامناسب آن، جنس و ترکیبات زمین، آب و خاک موجود در منطقه، میزان گرد و غبار موجود در سطح گیاهان و عوامل متعدد دیگر و همچنین آگاهی از عوامل انسانی دخیل در تخریب مراتع مانند شخم زدن مراتع جهت کاشت برخی محصولات، چراندن و حرکت دادن بیش از حد دام ها ، آتش سوزی ویا ساخت و ساز و احداث جاده اقدام به تخمین خسارت وارده به مراتع می کند. کارشناس رسمی جنگل و مراتع همچنین عواملی از جمله تجاوز متجاوزین به مراتع با برداشت بی رویه از گیاهان مرتعی که خاصیت دارویی یا کاربرد صنعتی دارند را نیز مورد بررسی قرار می دهد و با در نظر گرفتن مرتع به صورت یک مرتع متوسط با میزان تولید عادی و معمول میزان خسارت وارده را با فرمول زیر محاسبه می نماید:
مساحت مرتع مورد نظر* میانگین علوفه ی تولیدی در شرایط ایده ال در هر هکتار* درصد خسارت وارد شده * مدت زمانی که برای بازسازی مرتع مورد نیاز است* متوسط قیمت هر کیلو علوفه مرتعی.
در صورتیکه تخریب مراتع توسط متخلفین صورت گرفته باشد، جهت تخمین مدت زمان مورد نیاز برای بازسازی مرتع در فرمول ذکر شده کارشناس دادگستری جنگل و مراتع بایستی از روش تخریب صورت گرفته آگاهی کامل داشته باشد، به عنوان مثال میزان خسارت در صورتی که مرتع به طور کامل شخم زده شده باشد بسیار بیشتر از زمانی است که تنها به صورت پراکنده در چند نقطه بوته کنی انجام شده باشد. چون با شخم زدن خاک مرتع کاملا زیر و رو می گردد و زمان بازسازی قطعا بیشتر خواهد بود.
شناخت گونه های خاص و ارزشمند گیاهی از سوی کارشناس جنگل و مراتع نیز بسیار حائز اهمیت است، چرا که ارزش این گیاهان خاص نیز در براورد خسارت وارده به مرتع لحاظ خواهد شد و در نهایت کارشناس می تواند با مشاهده مراتع سالم مجاوربه عنوان شاهد و مقایسه آن با مرتع مورد بررسی به مقدار به دست آمده از محاسبه میزان خسارت، درصدی را اضافه یا از آن کسر نماید.
جهت راهنمایی و مشاوره در زمینه تعیین نوع و مقدار ریالی خسارت وارد شده به مراتع می توانید با یک کارشناس رسمی دادگستری رشته جنگل و مراتع تماس حاصل فرمایید.
