انرژی هسته ای یک انرژی پاک و قابل اعتماد و پایدار برای کشورها محسوب می شود که وابستگی کشورها را به سوخت های فسیلی کاهش داده و با کاهش آلودگی محیط زیست و قیمت ارزان تر نسبت به دیگر سوخت ها یک مزیت بسیار مهم در حوزه سوخت و انرژی به حساب می‌آید.
ایمنی راکتورها یک مسئله بسیار جدی در استفاده از این انرژی محسوب می شود در صورتی که به هر دلیلی ایمنی راکتورها کاهش یابد یک خطر بسیار جدی حیات بشر و محیط زیست را تهدید می کند. راکتورها بخش مهم و اساسی در انرژی هسته‌ای به حساب می‌آیند به همین دلیل هم بر ایمنی آن‌ها تاکید بسیار زیادی می‌شود.
کارشناس رسمی دادگستری انرژی هسته‌ای با بازدید از راکتور ها ایمنی آن‌ها را ارزیابی کرده و در مورد استانداردهای ایمنی راکتورها اظهار نظر می نماید. در صورت عدم رعایت ایمنی راکتورهای هسته‌ای یک حادثه با ابعاد خسارت بسیار گسترده رخ می‌دهد. منظور از راکتور هسته‌ای ابزاری برای انجام و ارزیابی واکنش‌های هسته‌ای و کنترل آن است. این دستگاه‌ها در سطح کوچک برای تولید ایزوتوپ و رادو درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما راکتورهای بزرگ برای ایجاد شکافت و تولید نیرو مورد استفاده هستند. راکتورها را می‌توان بر اساس نوع سوخت و یا کاربردی که دارند دسته بندی کرد. راکتورهای اورانیوم، راکتورهای گاز، راکتورهای همگن، ناهمگن، مبدل، حرارتی، راکتور‌هایآب سبک و آب سنگین، راکتورهای زاینده، مایع و میانی عمده راکتورهای مورد استفاده هستند.
کارشناس رسمی انرژی هسته ای در صورت بروز یک حادثه هسته ای ناشی از عدم رعایت ایمنی راکتورها می‌بایست با حضور در محل حادثه جوانب مختلف حادثه را به طور دقیق مورد بررسی قرار داده و میزان خسارت و افرادی که مسئول بروز حادثه هستند را مشخص نماید. اما حادثه به چه دلیل رخ می‌دهد؟
راکتورهای هسته‌ای در شکافت‌های هسته‌ای و یا برای تولید و تبدیل سوخت و رادیواکتیو و مواد هسته‌ای کاربرد دارند. بنابراین هر راکتور با توجه به کاربردی که دارد اجزای مختلفی هم دارد. مثلا خنک کننده‌ها در راکتورها بسیار اهمیت دارند. در صورتی که این خنک کننده‌ها به درستی عمل نکنند واکنش‌های هسته‌ای باعث ایجاد خسارت و یا حادثه در راکتور هسته‌ای می‌شود. و یا بخش‌های دیگر یک راکتور هسته‌ای مانند کند کننده، لایه بازتابنده، میله سوخت، میله کنترل، قلب راکتور، لایه زایش، حفاظ حرارتی. اختلال در هر یک از این بخش‌ها زمینه ساز عدم کارآیی راکتور و ایجاد حادثه و خسارت را فراهم می‌کند.
کشورهای زیادی از انرژی هسته ای استفاده می کنند که در سال های اخیر حوادث هسته ایی را که ناشی از عدم رعایت ایمنی راکتور ها بوده است شاهد بوده ایم. اصلی‌ترین دلیل رخ دادن حوادث هسته ای, عدم رعایت ایمنی راکتورها توسط افراد مسئول بوده است که موجب خسارات جبران ناپذیر به محیط زیست شده و جان افراد را به خطر انداخته است.
یکی از حوادث هسته ای ناشی از عدم رعایت ایمنی راکتورها می تواند ناشی از گدازش هسته ای راکتور باشد. درگدازش هسته ای حرارت مرکز راکتور بسیار بالا رفته که دلیل آن خرابی های پمپ های خنک‌کننده رآکتور است. با بالا رفتن دما میله های سوختی راکتور منهدم شده و در نهایت منجر به پخش مواد پرتوزا می شود.
اگر در یکی از نیروگاه های هسته ای در اثر گدازش هسته ای چنین حادثه ای رخ دهد کارشناس دادگستری انرژی هسته ای با علم و تخصصی که بر روند ایمنی نیروگاه ها دارد. می تواند به سرعت عامل حادثه را تعیین و مشخص نماید.
برای رعایت ایمنی هسته ای راکتورها می‌بایست قوانین اصول و استانداردهایی رعایت شود. زیرا در اثر بروز حادثه, خسارات مهلک و پایداری محیط زیست و جان بشر را تهدید می کند. گرچه بیشتر حوادث هسته ای در اثر ناآگاهی و سهل انگاری در رعایت ایمنی راکتورها بوده است. با این حال کارشناس انرژی هسته ای به قوانین, اصول و استانداردهای ایمنی راکتورها تسلط داشته و در صورت بروز حادثه می تواند عوامل حادثه و درجه خسارت را معین کند.
کنترل دقیق میزان انتشار رادیواکتیو ها و ایجاد مقاومت جهت جلوگیری از عواقب ناشی از بلایای طبیعی از جمله اقدامات ایمنی هستند که با توجه به تجربیات مختلف در گزارش‌های سازمان بین المللی انرژی اتمی هم به آن‌ها اشاره شده است و در نیروگاه‌های مختلف مورد توجه قرار می‌گیرند.
علاوه بر این موضوع می‌توان یک نقش نظارتی هم برای کارشناس رسمی دادگستری انرژی هسته‌ای در نظر گرفت. کارشناسان ما در خصوص ایجاد ایمنی و بررسی شرایط ایمنی که برای تجهیزات هسته‌ای و همچنین کارکنان در نظر گرفته شده است هم صاحب صلاحیت هستند.
