نحوه بافت قالیچه های تصویری را کارشناس رسمی دادگستری رشته فرش توضیح می دهد

نحوه بافت قالیچه های تصویری را کارشناس رسمی دادگستری رشته فرش توضیح می دهد

تصویر شاه و اعمال شاه از دیرباز مورد توجه ایرانیان بوده است. در دوره های قبل از اسلام، برای مثال دورۀ هخامنشیان  و حتی پیش از آن، شاهان تصاویر خود و اعمالشان را روی صخره ها به یادگار می گذاشتند. بنابراین دور از تصور نیست که با پیشرفت علم و صنعت، این عمل نیز در دیگر عناصر مانند قالیبافی و… نمود پیدا کند.

در دوره های گذشته، برای مثال دورۀ صفوی و ایلخانی هنر مینیاتور و چهره پردازی، وظیفۀ نمایش نقش شاه و اعمال وی را انجام می داد و وجود شاهنامه های تهذیب شده و زیبا این حقیقت را به خوبی نشان می دهد.

در دورۀ قاجار، به طور خاص در دورۀ ناصرالدین شاه، که عکاسی  و دوربین عکاسی به ایران آمد. روند چهره پردازی شاه نیز سیر جدیدی پیدا کرد. به این صورت که با این پیشرفت، قالیچه های تصویری نیز سفارش داده شده و بافته شدند. به عبارت دیگر، قالی و فرش که پیش از این تنها برای پوشاندن کف خانه استفاده می شد، نقش تزئینی پیدا کرده و مانند تابلویی روی دیوار از آن استفاده شد. این نوع سبک همچنین از نقاشی های قهوه خانه ای دورۀ قاجار الهام گرفت.

این نوع قالیچه ها که تصویری بودند از این پس علاوه بر شاه مورد توجه خوانین و صاحب منصبان و اشراف و تجار قرار گرفت. این فرش ها به دلیل نقش خاص خود و سفارشی بودن، بسیار گران بودند و تنها افراد دارای بضاعت مالی یارای خرید و داشتن آنها را داشتند.

قیمت زیاد این فرش ها به چند دلیل بود، از جمله این که فرش های عادی نقش هایی ساده و راحت داشتند و هر بافندۀ تازه کاری می توانست آنها را ببافد. همچنین در این فرش های ساده، کاربرد رنگ کاملا سلیقه ای بود و بنابه سلیقه هر بافنده می توانست از رنگ ها استفاده کند. حال آنکه بافت این فرش های تصویری در ابتدا نیازمند نقاش چیره دستی بود که طرح چهره و تصویر را به زیبایی و موزونی بکشد و بافنده نیز باید به ترکیب دقیق رنگ ها و طرح و نقشۀ بافت توجه می کرد.

از دیگر مسائلی که باعث پیشرفت این قالیچه ها در دوره قاجار شد می توان به پیشرفت صنعت چاپ و همچنین عکاسی و نقاشی های چهره و علاقه ی شاهان قاجار به نوگرایی و مسائلی همچون ثبت خاطرات خود اشاره کرد.

از طرفی برخی از مسائل باعث شد گسترش بافت این نوع فرش ها با سختی و مانع رو به رو شود. از جملۀ این دلایل می توان به همان مسئله ی  سفارشی بودن این نوع قالیچه ها اشاره کرد. از آنجا که بافت این نوع فرش ها بسیار هزینه بر و پرکار بود، تا کسی سفارشی نداشت، بافنده انگیزه ای برای بافتن این قالیچه ها نداشت و بی  علاقگی تجار غربی به این نوع از قالیچه ها از دیگر دلایل رکود در بافت این نوع فرش ها بود. از طرفی سختی کار و دردسر پیدا کردن نقاش و طراح و بافندۀ زبردست، رغبتی برای سفارش و کار در این زمینه برای کسی نمی گذاشت.