راهکارهای کارشناس رسمی دادگستری رشته برنامه ریزی شهری برای رفع مشکلات موجود در طرح های شهری

اگر قرار است که وضعیت کالبدی و فضایی شهر بهینه‌سازی شود، باید طرح‌های شهری به بهترین شکل بررسی و پیاده شود. این طرح‌های شهری می‌تواند زمینه توسعه و پیشرفت شهرها و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان در حوزه مسائل شهری و فرهنگی را فراهم نماید.

طرح‌های مختلفی برای توسعه شهرها وجود دارد که می‌توان این طرح‌ها را در هشت دسته طبقه‌بندی کرد. طرح جامع شهر، طرح تفصیلی، طرح هادی شهر، طرح آماده‌سازی زمین، طرح جامع شهرستان، طرح‌های بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده، طرح جامع سرزمین و طرح‌های کالبدی ملی و منطقه‌ای از جمله طرح‌هایی هستند که کارشناس رسمی دادگستری رشته برنامه‌ریزی شهری می‌تواند در آن پیشنهادات خود را مطرح و به رفع اختلافات کمک کند.

پیشینه برنامه‌ریزی شهری و ارائه طرح‌ها در این زمینه به حدود 40 سال می‌رسد ولی با این وجود کماکان نارسایی‌ها و مشکلات مختلف و متنوعی در این حوزه وجود دارد که باید در این زمینه با دقت تأمل کرد. آسیب‌شناسی و نگاه نقادانه به طرح‌های شهری و محتوای آن‌ها از ضرورت‌های حل اختلاف در این زمینه است.

همواره اجرا و پیاده‌سازی طرح‌ها و برنامه‌ریزی شهری آن‌گونه که مد نظر متخصصان این حوزه از جمله کارشناس برنامه‌ریزی شهری است،  نبوده است. از جمله دلایلی که کارشناس رسمی برنامه‌ریزی شهری برای وجود اشکال در طرح‌های شهری عنوان می‌کند، می‌توان به عدم هماهنگی بین اجزای و مسئولان طرح‌ها، تصمیم‌گیری‌های بدون مشورت و یک‌طرفه، عدم وجود ارتباط بین تهیه‌کننده طرح‌های شهری و اجراکنندگان آن و عدم شناخت کافی از مناطق مختلف اشاره کرد.

نواقصی که در زمینه طرح‌های شهری و اجرای آن‌ها مطرح شد بیشتر در سه حوزه دسته‌بندی می‌شود که این سه حوزه، محتوا و مضمون طرح‌های شهری، عدم توجه به ارزشیابی کالبدی و وجود مشکلات اجرایی و عمرانی است. در زمینه برنامه‌ریزی شهرها باید به محتوای طرح‌ها توجه داشت و نسبت به همخوانی آن‌ها با شرایط کشور، برقراری ارتباط درست بین مطالعات و طراحی، عدم توجه به امکانات اجرایی، عدم مشارکت شهروندان، عدم وجود کارکنان متخصص و خبره و با دانش کافی در زمینه برنامه‌ریزی توجه داشت.

در صورتی که در طرح‌های شهری و اجرای آن‌ها بین کارفرمایانی مانند شهرداری و پیمانکاران، اختلاف به وجود بیاید، می‌توانند با مراجعه به کارشناس رسمی دادگستری برنامه‌ریزی شهری و برگزاری جلسات مشترک، منبع وجود مشکل را بررسی و آن مشکل را حل نمایند. در صورتی که مشکلات طرح‌ها، مربوط به نحوه اجرا و در نظر گرفتن نیاز شهروندان باشد، کارشناس رسمی دادگستری با مطالعه فرهنگ شهروندی در منطقه طرح، پیشنهادات خود در رابطه نحوه بهینه‌سازی طرح در آن منطقه را ارائه می‌دهد تا محتوای طرح با آن منطقه از شهر سازگاری داشته باشد و به بهبود کیفیت زندگی کمک کند.

گاهی شهرداری‌ها برای بهبود فضای شهری و اجرای طرح‌های خود، اقدام به خرید اراضی و اعطای مجوز تراکم و سایر مواردی که با ماهیت طرح در تناقض است، می‌کنند که این مسئله منجر به ناسازگاری طرح با محیط مجاور آن می‌شود که در این زمینه هم کارشناس دادگستری برنامه‌ریزی شهری می‌تواند راهکارهایی برای جلوگیری از ناهنجارشدن طرح‌ها در منطقه شود.

یکی از مسائل دیگر، مشکلات مالی است. ممکن است مجریان طرح‌های شهری، در ارزیابی منابع مالی لازم برای اجرای طرح با مشکل مواجه شوند و این مشکل ناشی از آن است که تملک و خرید زمین‌های موجود در طرح نیاز به منابع مالی دارد و به همین خاطر در صورت وجود اختلاف، کارشناس رسمی برنامه‌ریزی شهری با بررسی منابع و برآورد هزینه اجرای طرح، از بروز مشکلات مالی و متوقف شدن طرح در وسط اجرا، جلوگیری می‌نماید.

یکی از مسائل مهم، لزوم وجود هماهنگی بین مشاور، شهرداری و وزارت مسکن و شهرسازی در زمینه تهیه طرح‌های شهری است که در صورت وجود اختلاف، کارشناس دادگستری برنامه‌ریزی شهری می‌تواند با بررسی مغایرت‌ها و اشکالات، تغییرات لازم برای بهبود طرح را به اعضای مذکور ارائه دهد تا با این کار هزینه‌های ناشی از اجرای طرح بهینه‌سازی شود و چهره شهر، از تعادل خارج نشود.