شاخص‌های کارشناس رسمی دادگستری رشته برنامه ریزی شهری برای تشخیص و تطابق طرح‌های شهری با پروژه‌های اجرایی

برای رفع مشکلات و عدم مطابقت طرح‌های شهری، اولین گام این است که باید کارفرمایان، شهرداری و مجریان طرح به آینده شهر بنگرند. هدف اصلی برنامه ریزی شهری این است که طرح‌های شهری به ارتقای کیفیت زندگی شهروندان منتهی شود و در این زمینه یک سری ابزار کالبدی مانند کاربری اراضی، شبکه معابر، تراکم، محدوده‌ها و حریم‌ها وجود دارد. وقتی یک طرح شهری برای اجرا معرفی می‌شود باید تمامی ابعاد اثرگذار بر شهروندان مانند زیبایی شناسی، اجتماعی و سلامت مد نظر قرار گیرد.

شکاف بین برنامه ریزی و اجرای طرح‌های شهری سبب شده است که مشکلات و نواقصی در زمینه این طرح‌ها اتفاق بیفتد و به همین خاطر ممکن است این طرح‌ها آن‌گونه که باید و شاید اثرگذار نباشد. برای از بین بردن این شکاف‌ها، می‌توان از حضور  کارشناس رسمی دادگستری رشته برنامه ریزی شهری استفاده کرد تا با برگزاری جلسات با افراد فعال در زمینه برنامه ریزی و کارشناسان اجرایی و مشاوران، هماهنگی‌های لازم جهت رفع موانع و نارسایی‌ها انجام شود.

شاخص‌های گوناگونی برای بررسی تطابق طرح‌های شهری با پروژه‌های اجرایی مورد استفاده می‌گیرد که کارشناس رسمی دادگستری برنامه ریزی شهری با بررسی این شاخص‌ها تشخیص می‌دهد که طرح اجراشده با اصول برنامه ریزی شهری مطابقت دارد. جنبه‌های کیفی طرح شهری، انسجام درونی و بیرونی طرح، تأمین منافع جامعه و توسعه متوازن در زمان، ظرفیت و منابع مالی و انسانی سازمان مجری طرح و تعهد سازمان مجری نسبت به انطباق طرح با اجرا، نکاتی است که مد نظر این کارشناس قرار دارد.

وقتی یک طرح توسعه شهری در مرحله برنامه ریزی قرار دارد، کارشناس رسمی برنامه ریزی شهری برای بررسی ابعاد مختلف این طرح و  تأثیر آن بر جامع، دو سوال را مطرح می‌کند. سوال اول اینکه آیا محتوای طرح اصلی با مورد اجرا شده است مطابقت دارد؟ و سوال دوم اینکه آیا اثرات طرح اجراشده بر جامعه به همان صورتی است که در مرحله برنامه ریزی انتظار می‌رفت؟

به طور کلی منظور از انطباق در طرح‌های شهری این است که تصمیماتی که در زمینه اجرایی گرفته می‌شود و نتایجی که به همراه دارد با رهنمودها، سیاست‌ها و دستورالعمل‌های طرح اصلی مطابقت داشته باشد. وقتی از کارشناس دادگستری برنامه ریزی شهری درخواست می‌شود که برای رفع اختلاف سازمان کارفرما، شهرداری و مجری در زمینه عدم انطباق طرح شهری با مورد اجراشده نظر دهد، این کارشناس با بررسی نقاط قوت و ضعف در اجرای طرح، انتخاب مکان مناسب (مکان‌گزینی) برای انجام فعالیت‌ها، پیشنهاد در راستای موارد ناسازگار با فضای شهری و بررسی محتوای طرح اصلی و طرح اجراشده، سعی می‌کند که عدم انطباق‌های موجود را شناسایی کند و در صورت امکان راهکارهای مناسب برای حل اختلافات را به طرفین پیشنهاد دهد.

در ارزیابی میزان انطباق طرح‌های شهری با پروژه اجرایی، روش‌های مختلفی توسط کارشناس برنامه ریزی به کار گرفته می‌شود. به طور مثال این کارشناس در ابتدا هزینه و سودمندی اجتماعی طرح‌ها در نظر می‌گیرد، سپس جدولی مخصوص موازنه برنامه ریزی تهیه می‌کند و بر اساس آن ماتریس دستیابی به اهداف را مد نظر قرار می‌گیرد. با این ماتریس می‌توان میزان تأثیرات زیست محیطی و اجتماعی طرح‌ها را برآورد کرد.