راه های اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه

راه های اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه، در دعاوی نفقه زن و اقارب، شامل اقرار، سند، شهادت(گواهی)، سوگند(قسم) و اماره می باشد؛ با این توضیح که در دعوای نفقه زن، غالب دادگاه ها، این مساله را بر عهده شوهر می دانند که پرداخت نفقه یا عدم تمکین همسر خود را اثبات نماید. اما در دعوای نفقه اقارب، همواره، این خویشاوند مستحق نفقه است که باید برای اثبات دعوا اقدام نماید.

برای مشاوره راه های اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه

برای مشاوره راه های اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه

هنگامی که دعوایی در دادگاه مطرح می شود، برای اینکه حکم مورد نظر، نسبت به آن صادر شود، مدعی باید ادعای خود را اثبات نماید. چرا که مطابق قاعده (البینه علی المدعی) کسی که ادعای امری را دارد، موظف به آوردن دلیل و اثبات ادعا می باشد. 

دعوای نفقه نیز مستثنی از این قاعده نبوده و برای صدور حکم دادگاه، لازم است تا مدعی، ادعای خود را اثبات نماید. اما، برای احقاق حق در این دعوا، لازم است تا افرادی که در جریان دعوا، دخالت داشته، با راه های اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه آشنا شده و پیش از آن، از این مساله اطلاع یابند که بار اثبات دعوا، در پرونده نفقه بر عهده کدام طرف دعوا می باشد.

با توجه به توضیحات فوق، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ داده که اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه بر عهده چه کسی است؛ سپس در ادامه، راه ها و نحوه اثبات و عدم اثبات این دعوا را توضیح خواهیم داد.

اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه بر عهده چه کسی است

هر دعوایی که در دادگاه مطرح می گردد، برای اینکه به سرانجام رسیده و منجر به صدور حکم به نفع خواهان آن شود، نیازمند اثبات ادعا از سوی مدعی می باشد. چرا که مطابق قاعده البینه علی المدعی و الیمین علی من انکر، کسی که ادعای امری را دارد، موظف به آوردن دلیل و اثبات ادعا می باشد. 

دعوای نفقه نیز به عنوان یکی از دعاوی مطرح خانواده، مستثنی از این امر نبوده و برای اینکه دادگاه، حکم بر پرداخت نفقه یا عدم نیاز بر پرداخت نفقه دهد، لازم است تا مدعی، ادعای پرداخت یا عدم پرداخت نفقه را در دادگاه اثبات نماید. لذا، این سوال مطرح می گردد که در این دعوا، نحوه اثبات به چه صورت بوده و اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه بر عهده چه کسی است؟

برای پاسخ به سوال فوق، باید به یک نکته توجه داشت و آن نکته، این است که از آنجا که مطابق مقررات قانون مدنی، نفقه، به طور کلی، به دو نوع نفقه زن و نفقه اقارب(خویشاوندان) تقسیم شده و احکام این دو نوع نفقه، متفاوت از یکدیگر بوده، نحوه اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه و مسئول آن نیز در نفقه زوجه و اقارب، دارای مقررات و احکام متفاوتی می باشد. لذا، در ادامه، در دو بخش جداگانه، به این سوال پاسخ خواهیم داد که اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه بر عهده چه کسی است؟

اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه در دعوای نفقه زن

در مورد بحث اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه، در دعوای نفقه زن، میان دادگاه های کشور ما اختلاف نظر وجود داشته و لذا، رویه یکسانی در مورد مسئول اثبات این دعوا، در میان دادگاه های خانواده، تجدیدنظر و دیوان عالی کشور وجود ندارد. با این توضیح که:

برخی از دادگاه ها بر این اعتقادند که صرف اثبات وقوع عقد نکاح، برای پذیرش دعوای نفقه زوجه، کافی بوده و از آنجا که اصل عدم، در تعهدات جاری است، هنگامی که دعوای نفقه از سوی زوجه مطرح شده، اصل بر عدم پرداخت نفقه بوده و لذا، این شوهر است که باید اثبات کند که نفقه همسر خود را پرداخت کرده است.

وانگهی امر عدمی، یعنی در اینجا عدم پرداخت نفقه، قابل اثبات نیست، بنابراین، نمی توان از زن انتظار داشت که یک امر عدمی، یعنی عدم پرداخت نفقه را اثبات نماید. در نتیجه، پرداخت نفقه باید توسط زوج اثبات شود نه عدم پرداخت نفقه، توسط زوجه.

در مقابل، به نظر گروه دیگری از قضات، در حالتی که زن و شوهر با یکدیگر زندگی کرده، ظاهر از این زندگی مشترک، آن است که مرد، نفقه همسر خود را پرداخت می کرده، بنابراین، هنگامی که زن مدعی عدم پرداخت نفقه می شود، این زوجه است که باید عدم پرداخت را اثبات نماید.

با این توضیح که هرچند در اینجا اصل عدم پرداخت نفقه، به نفع زوجه بوده و او نیاز به اثبات عدم ندارد، اما از آنجا که ظاهر زندگی مشترک، دلالت بر پرداخت نفقه از جانب شوهر داشته و این ظاهر، در مقابل اصل عدم، از قدرت بیشتری برخوردار بوده و اثبات کننده پرداخت نفقه از جانب شوهر است، لذا، زن باید عدم پرداخت نفقه را اثبات نماید.

در میان دو دیدگاه فوق، دیدگاه اول، طرفداران بیشتری داشته و لذا، هنگامی که دعوای نفقه از جانب زوجه مطرح می گردد، غالب دادگاه ها، اثبات نکاح از جانب زن را کافی دانسته و این مساله را بر عهده شوهر می دانند که پرداخت نفقه یا عدم تمکین همسر خود را اثبات نماید.

با این وجود، در فرضی که زوج، بر حسب ظاهر، ادعای خود مبنی بر پرداخت نفقه را اثبات می نماید، مانند اینکه فیش های واریزی را به دادگاه ارائه می کند که دلالت بر پرداخت نفقه به طور مرتب و ماهیانه به زوجه داشته، این زن است که باید با استفاده از راه های اثبات عدم پرداخت نفقه، در دادگاه ثابت نماید که نفقه ای به وی پرداخت نشده است. به عنوان مثال، پرداخت آن وجوه، بابت واریز وام متعلق به شوهر بوده است.

اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه در دعوای نفقه اقارب

در نفقه اقارب یا همان خویشاوندان، صرفا اقارب خط عمودی، موظف به پرداخت نفقه به یکدیگر می باشند. منظور از اقارب در خط عمودی، پدر و مادر و فرزندان آنها می باشد. به این ترتیب که پدر و مادر، موظف به پرداخت نفقه فرزندان خود بوده و بر عکس، فرزندان نیز چنین وظیفه ای را با شرایطی، در مقابل پدر و مادر خود بر عهده دارند.

پاسخ به این سوال که اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه بر عهده چه کسی است، در دعوای نفقه اقارب، متفاوت از دعوای نفقه زن می باشد. با این توضیح که بر خلاف نفقه زوجه که بر عهده زوج بوده و در عقد ازدواج، یک قاعده می باشد، تکلیف پرداخت نفقه اقارب، یک امر استثنایی و خلاف اصل است و لذا، همواره، این خویشاوند مستحق نفقه است که باید برای اثبات دعوا اقدام نماید.

بیشتر بخوانید : مطالبه نفقه زوجه چگونه است

راه های اثبات پرداخت نفقه

برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم که راه های اثبات پرداخت نفقه چیست و نحوه اثبات آن به چه صورت می باشد، لازم است تا به بررسی ادله اثبات دعوا در قانون آیین دادرسی مدنی بپردازیم. مطابق این قانون، راه ها و ادله اثبات دعوا، به طور کلی، بر 5 نوع می باشند: اقرار، سند، شهادت(گواهی)، سوگند(قسم)، اماره(معاینه محل، تحقیق محلی و نظر کارشناس و سایر امارات). در ادامه، به بررسی این ادله خواهیم پرداخت.

اقرار

اقرار در دعوی حقوقی، مطابق ماده 1259 قانون مدنی: « … عبارت از اخبار به حقی است، برای غیر، به ضرر خود» بنابراین، اگر در دعوای نفقه، پس از اینکه فرزند، مدعی عدم پرداخت نفقه شده، مجددا پرداخت نفقه از جانب مادر را قبول نماید، این اقرار وی، از راه های اثبات پرداخت نفقه می باشد.

سند

سند، به موجب ماده 1284 قانون مدنی: «… عبارت است از هر نوشته که در مقام دعوی یا دفاع، قابل استناد باشد» در نتیجه، اگر شوهر، رسیدهای پرداخت بانک را به دادگاه ارائه کرده یا دست نوشته ای از همسر خود به دادگاه نشان دهد که در آن، پرداخت مبالغ را به عنوان نفقه قبول نموده، می تواند ادعای پرداخت نفقه را اثبات کند.

شهادت(گواهی)

هرگاه شخص یا اشخاصی، بر پرداخت نفقه از جانب شوهر یا مسئول نفقه، در دادگاه، خبر دهند، به این عمل، شهادت یا گواهی گفته می شود. از آنجا که دعوای نفقه، یک دعوای مالی بوده، مطابق شرایط شهادت، لازم است تا دو نفر شاهد مرد یا یک شاهد مرد و دو شاهد زن، بر پرداخت نفقه توسط شوهر، شهادت دهند ؛هرچند، گاهی، شهادت یک شاهد مرد یا دو شاهد زن، همراه با سوگند شوهر نیز می تواند از راه های اثبات پرداخت نفقه محسوب گردد.

سوگند(قسم)

یکی دیگر از راه های اثبات پرداخت نفقه، سوگند یاقسم می باشد. در این روش اثبات، مدعی، از داگاه درخواست می کند که طرف مقابل وی سوگند خورده و در صورت قسم خوردن وی، دعوا خاتمه می یابد و حکم به نفع آن طرف مقابل، صادر می شود. بنابراین، اگر پدر، در دعوای نفقه فرزند، درخواست سوگند داده و فرزند وی بر عدم پرداخت نفقه قسم بخورد، دادگاه، حکم بر پرداخت نفقه صادر خواهد کرد.

اماره

بر اساس ماده 1321 قانون مدنی: «اماره، عبارت از اوضاع احوالی است که به حکم قانون یا در نظر قاضی، دلیلی بر امری شناخته می شود.» در دعوای نفقه نیز در صورت ارائه امارات خاصی از سوی زوج، مانند رفتن زوجه به کلاس های مختلف آموزشی، علی رغم خانه دار بودن وی و نداشتن منبع درآمدی مستقل، می توان پرداخت نفقه را اثبات نمود.

ادله اثبات دعوا

راه های اثبات عدم پرداخت نفقه

مطابق احکام مربوط به نحوه اثبات دعوای نفقه، گاهی اثبات عدم پرداخت نفقه، بر عهده زوجه یا خویشاوند مستحق نفقه قرار می گیرد. به عنوان مثال، چنانچه زوج، رسیدهای پرداخت بانکی به حساب زن را به دادگاه ارائه نماید، این وظیفه بر عهده زوجه است تا با اثبات مواردی مانند اینکه فیش های واریزی بابت بدهی شوهر بوده، عدم پرداخت نفقه را اثبات نماید.

به طور کلی، راه های اثبات عدم پرداخت نفقه نیز همانند راه های اثبات پرداخت آن هستند؛ چرا که در این مورد نیز ادله اثبات دعوا، شامل اقرار، سند، شهادت(گواهی)، سوگند(قسم)، اماره(معاینه محل، تحقیق محلی و نظر کارشناس و سایر امارات) می باشد.

بنابراین، به عنوان مثال، اگر پدر، فیش های واریزی را به دادگاه ارائه کرده و مدعی شود که این فیش ها، دلیل پرداخت نفقه به فرزند وی هستند، در مقابل، فرزند نیز می تواند با استناد به شهادت شهود یا فیش های بانکی دیگری، ثابت کند که پرداخت های پدر، بابت بدهی خود وی بوده و بدین ترتیب، عدم پرداخت نفقه را اثبات نماید.

بیشتر بخوانید : مطالبه نفقه فرزند چگونه است

نحوه اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه

یکی دیگر از مسائل مهمی که در رابطه با راه های اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه، مطرح می گردد، مساله نحوه اثبات آن است. نحوه اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه، با توجه به دلیل انتخابی، متفاوت بوده، لذا در ادامه، با توجه به ادله اثبات دعوا، به توضیح نحوه اثبات ادعا در دعوای نفقه خواهیم پرداخت.

اقرار

در اقرار، چنانچه طرف مقابل مدعی، یک مرتبه اقرار بر پرداخت یا عدم پرداخت نفقه نماید، دعوا اثبات خواهد شد. به عنوان مثال، چنانچه شوهر، مدعی پرداخت نفقه معوقه زوجه بوده و زن، اقرار بر دریافت نفقه کند، پرداخت نفقه اثبات خواهد شد.

سند

در سند، لازم است تا سند، دارای اعتبار قانونی بوده و بنابراین، رسمی یا عادی بودن سند، تفاوتی در نحوه اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه ایجاد نخواهد کرد. همچنین، این امکان برای طرف مقابل وجود داشته تا با ادعای جعل یا انکار و ترید، عدم اعتبار سند را اثبات کند.

شهادت(گواهی)

در شهادت، لازم است تا دو نفر شاهد مرد یا یک شاهد مرد و دو شاهد زن، بر پرداخت نفقه یا عدم پرداخت آن، شهادت دهند ؛ همچنین، نحوه اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه، می تواند از طریق شهادت یک شاهد مرد یا دو شاهد زن، همراه با سوگند مدعی باشد.

سوگند(قسم)

در سوگند یا قسم، باید دلیلی دیگری برای مدعی وجود نداشته و طرف مقابل نیز باید یا سوگند خورده یا قسم را مجددا به مدعی رد کند. در این صورت، اگر مدعی قسم بخورد، دعوای او اثبات می شود. به عنوان مثال، اگر مادر از فرزند خود بخواهد که بر عدم پرداخت نفقه قسم بخورد و فرزند، این قسم را به مادر رد کند، اگر مادر قسم بر پرداخت نفقه بخورد، ادعای وی اثبات می شود.

اماره

نحوه اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه، از طریق اماره، اعم از قانونی و قضایی، دارای ترتیب خاصی نبوده و با توجه به هر اماره، متفاوت از یکدیگر می باشد که لازم است، مورد توجه طرف دعوا و دادگاه قرار بگیرد.

سوالات قاضی در دادگاه نفقه

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد راه های اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی کارشناس رسمی دادگستری نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی کارشناس رسمی دادگستری به سوالات شما عزیزان پیرامون راه های اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه پاسخ دهند.

سوالات متداول

1- اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه بر عهده چه کسی است؟

در دعوای نفقه زن غالب دادگاه ها این مساله را بر عهده شوهر می دانند که پرداخت نفقه یا عدم تمکین همسر خود را اثبات نماید اما در دعوای نفقه اقارب همواره این خویشاوند مستحق نفقه است که باید برای اثبات دعوا اقدام نماید برای دریافت اطلاعات بیشتر به متن مقاله مراجعه نمایید.

2- راه های اثبات پرداخت نفقه چیست؟

راه های اثبات پرداخت نفقه در دعاوی نفقه زن و اقارب شامل اقرار سند شهادت(گواهی) سوگند(قسم) و اماره می باشد برای دریافت اطلاعات بیشتر به متن مقاله مراجعه نمایید.

3- راه های اثبات عدم پرداخت نفقه چیست؟

راه های اثبات عدم پرداخت نفقه شامل اقرار سند شهادت(گواهی) سوگند(قسم) و اماره می باشد برای دریافت اطلاعات بیشتر به متن مقاله مراجعه نمایید.

برای مشاوره راه های اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه

برای مشاوره راه های اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت نفقه