تفاوت وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه چیست

وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه ، با هم فرق دارند . از جمله تفاوت های وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه ، آن است که وجه التزام ، در متن قرارداد تعیین شده و مبلغ مشخص و ثابتی دارد ؛ اما خسارت تاخیر تادیه ، در متن قرارداد پیش بینی نشده است و قاضی ، در صورت وجود شرایط لازم ، مبلغی را به نرخ روز تعیین و حکم به پرداخت آن صادر می کند .

برای مشاوره تفاوت و فرق های وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه

برای مشاوره تفاوت و فرق های وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه

اصل آزادی قراردادها ، اقتضای آن را دارد که افراد ، با توافق یکدیگر ، اقدام به انعقاد قراردادهایی نمایند که اصول اصلی صحت قراردادها در آن رعایت شده و مخالفتی با قانون ، نظم عمومی و اخلاق حسنه نداشته باشند . در عین حال ، این قرارداد ، به منظور اجرایی شدن منعقد گردیده است ؛ به همین دلیل ، اصل لازم بودن قراردادها ، اقتضای آن را دارد که طرفین ، به صورت کامل و دقیق ، آن را اجرا نمایند .

اما گاهی ، بنا به دلایل مختلف ، یا امکان اجرای قرارداد توسط یکی از طرفین وجود نداشته و یا اینکه وی ، عمدا از اجرای قرارداد امتناع می کند . در این حالت ، تاخیر یا عدم انجام تعهد از سوی یکی از طرفین ، به دیگری این اختیار را می دهد که وجه التزام تعیین شده در قرارداد یا خسارت تاخیر تادیه را از وی ، مطالبه نماید . به همین دلیل ، آشنایی با اینکه خسارت تاخیر تادیه و وجه التزام چه تفاوت ها و فرق هایی دارند ، برای متعاملین ، ضروری به نظر می رسد .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم ابتدا به بررسی این موضوع بپردازیم که وجه التزام یعنی چه و خسارت تاخیر تادیه چیست . پس از اینکه تفاوت و فرق وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه را بیان کردیم ، به این سوال نیز پاسخ می دهیم که آیا مطالبه همزمان وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه امکان پذیر است یا خیر .

وجه التزام چیست

بر اساس قانون مدنی ، عقود و قراردادها را ، از یک منظر می توان به عقد لازم و عقد جایز تقسیم بندی کرد که در عقود لازم ، هیچ یک از طرفین ، بدون رضایت دیگری نمی تواند عقد را به هم بزند ؛ مگر در شرایط خاص . اما در عقود جایز ، این اجازه به یکی از طرفین داده شده که اگر بخواهد ، به قرارداد خاتمه دهد . در هر حال ، قبل از اینکه قرارداد ، بنا به دلایلی بر هم بخورد ، طرفین می بایست به مفاد آن پایبند باشند .

به همین دلیل ، گاهی در برخی از قراردادها ، به ویژه عقود تملیکی همچون بیع ، طرفین ، اقدام به پیش بینی وجه التزام می کنند که در صورت عدم اجرای قرارداد توسط یکی از طرفین و یا تاخیر در اجرای تعهدات ، بتوانند خساراتی را دریافت نمایند . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، این است که وجه التزام چیست و چه کاربردی در قراردادها دارد ؟

در خصوص اینکه وجه التزام چیست ، باید گفت که وقتی طرفین یک قرارداد همچون بیع ، شرطی را در متن قرارداد اصلی خود و یا در قرارداد مستقل دیگری پیش بینی می کنند که به موجب آن ، در صورت عدم اجرای قرارداد و یا تاخیر در انجام آن ، متعهد له ، بتواند از متعهد خساراتی را دریافت کند ، می توان گفت که طرفین ، وجه التزام قراردادی را پیش بینی نموده اند ؛ مانند وجه التزام عدم تنظیم سند .

در این حالت ، اگر یکی از طرفین ، از انجام تعهداتی که به موجب قرارداد به عهده گرفته ، اجتناب نماید ، طرف مقابل وی می تواند به موجب قرارداد ، وجه التزام پیش بینی شده در قرارداد را مطالبه نماید که ممکن است به ازای هر روز تاخیر ، مبلغی تعیین شده باشد . در هر حال ، این وجه التزام ، به طرفین کمک می کند که نسبت به اجرای تعهدات توسط طرف مقابل ، اطمینان بیشتری حاصل کنند . پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص وجه التزام ، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید .

حتما بخوانید: وجه التزام چیست و نحوه تعیین آن

خسارت تاخیر تادیه چیست

اصل لازم بودن قراردادها ، اقتضا می کند که تا زمانی که بنا به دلایلی ، قرارداد میان طرفین خاتمه نیافته یا بنا به دلایل موجهی بر هم نخورده است ، طرفین ، به مفاد آن پایبند بوده و به تعهدات خود ، عمل کنند . با این حال ، گاهی متعهد یک قرارداد ، بنا به دلایلی ، تعهدات خود ضمن قرارداد را نپذیرفته و به آنها عمل نمی کند . در این حالت ، متعهد له ، می بایست ابزاری در اختیار داشته باشد که خسارت ناشی از تاخیر در انجام تعهد یا خسارت ناشی از عدم انجام تعهد را از وی ، مطالبه نماید .

یکی از راه های دریافت این خسارت ، پیش بینی شرط دریافت خسارت در متن قرارداد منعقده یا به موجب قرارداد مستقل دیگری است که به آن ، وجه التزام گفته می شود . علاوه بر این ، باید دانست که خسارت تاخیر تادیه نیز ، از متعهد قابل دریافت است . به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم به بررسی اینکه خسارت تاخیر تادیه چیست ، بپردازیم .

خسارت تاخیر تادیه ، به خسارتی گفته می شود که در دیون پولی ، متعهد له می تواند در صورت عدم اجرای تعهد یا تاخیر در آن از سوی متعهد ، دریافت نماید ؛ مشروط به گذشتن زمان اجرای قرارداد ، احراز وجود ضرر برای متعهد له و پیش بینی جبران خسارت در عرف یا در قانون . همچنین ، باید دانست که عدم وفای به عهد ، نباید به علت حوادثی خارج از اراده متعهد یا قوه قاهره بوده باشد ؛ بلکه صرفا در مواردی می توان اقدام به مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد نمود که متعهد ، به صورت عامدانه ، از اجرای آن امتناع نموده باشد .

به همین دلیل ، در ماده 221 قانون مدنی ، بیان شده است که اگر کسی تعهد به انجام امر یا خودداری از انجام امری نموده و از آن تعهد ، تخلف کند ، مسئول جبران خسارت طرف مقابل است ؛ مشروط به اینکه در متن قرارداد ، به جبران خسارت تصریح شده باشد ( وجه التزام ) و یا اینکه آن تعهد ، به گونه ای باشد که جبران خسارت آن ، به لحاظ عرفی ، تصریح شده باشد و یا طبق قانون ، عدم اجرای تعهد ، موجب ضمان باشد که در این حالات ، می توان خسارت تاخیر تادیه را به نرخ بانک مرکزی ، مطالبه نمود .

 مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد

تفاوت و فرق وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه

در قسمت های قبل ، به توضیح اینکه وجه التزام چیست و خسارت تاخیر تادیه به چه معنا است ، پرداختیم . بر اساس آنچه گفته شد ، تخلف از اجرای یک عقد یا قرارداد ، موجب مسئولیت شخص مبنی بر جبران خسارت است که این جبران ، می تواند در قالب وجه التزام قراردادی و یا پرداخت خسارت تاخیر تادیه باشد .

اما نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد ، آن است که وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه ، با هم متفاوت هستند و علی رغم مشابهت شان ، به نوعی ، با هم فرق هم دارند . به همین دلیل ، پرداختن به اینکه تفاوت و فرق وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه چیست ، ضروری به نظر می رسد . لذا در این قسمت ، مهم ترین تفاوت ها و فرق های این دو جبران را مورد بررسی قرار خواهیم داد .

از جمله مهم ترین فرق های وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه ، آن است که وجه التزام ، مربوط به تعهدات مرتبط با کلیه اموال می باشد ؛ در حالی که خسارت تاخیر تادیه ، در مواردی مصداق پیدا می کند که یک تعهد پولی میان طرفین منعقد شده باشد .

یکی دیگر از مهم ترین تفاوت های وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه ، آن است که وجه التزام ، در متن قرارداد یا قرارداد جداگانه دیگری ، میان طرفین ، به صورت دقیق ، تعیین می شود که تا هر زمان قبل از ورود خسارت ، طرفین می توانند این شرط را میان خود ، قرار بدهند ؛ مثل اینکه گفته شود به ازای هر روز تاخیر در اجرای قرارداد ، مبلغ 100 هزار تومان از سوی متعهد ، به عنوان خسارت ، پرداخت شود .

اما خسارت تاخیر تادیه ، به موجب متن قرارداد ، پیش بینی نشده و به عبارت دیگر ، طرفین ، توافقی در خصوص آن به عمل نیاورده اند ؛ لکن از آن جهت که به لحاظ عرفی و یا قانونی ، تعهد به انجام کار در قرارداد و عدم انجام آن ، سبب ضمان متعهد بوده و وی ، ملزم به پرداخت خسارت به متعهد له است ، خسارت تاخیر تادیه از سوی متعهد ، می بایست پرداخت شود .

یکی دیگر از مهم ترین فرق های وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه ، آن است که اصولا مبلغ وجه التزام در متن قرارداد ، مورد پیش بینی قرار گرفته است . اما در خسارت تاخیر تادیه ، مبلغ مشخصی مورد توافق طرفین نیست ؛ بلکه قاضی دادگاه ، با ملاحظه پرونده ، اقدام به تعیین میزان خسارت خواهد نمود که مبلغ مشخصی ندارد .

از دیگر تفاوت های وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه ، آن است که چون وجه التزام در متن قرارداد لحاظ شده ، اصولا با گذشت زمان ، مبلغ و میزان آن تغییری نمی کند ؛ مگر اینکه طرفین ، این امر را در قرارداد تعیین کرده باشند ؛ اما مبلغ خسارت تعیین شده برای تاخیر تادیه که توسط دادگاه تعیین می شود ، اصولا به نرخ روز بوده و با توجه به شاخص بانک مرکزی اعلام می گردد .

 خسارت های قابل مطالبه در دعاوی

مطالبه همزمان وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه

وجه التزام ، به مبلغی گفته می شود که طرفین ، حین تنظیم قرارداد ، مورد پیش بینی قرار می دهند تا در صورت تخلف از اجرای مفاد قرارداد ، متعهد آن را به متعهد له بپردازد ؛ لکن در صورتی که برای عدم اجرا یا تاخیر در اجرای قرارداد ، خسارتی در متن قرارداد لحاظ نشده باشد ، در صورت وجود شرایط لازم ، می توان از طریق دادگاه ، اقدام به مطالبه خسارت تاخیر تادیه نمود .

اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، این است که آیا می توان به صورت همزمان ، وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه را دریافت کرد ؟ به عنوان مثال ، در صورتی که ضمن قرارداد بیع ، وجه التزامی پیش بینی شده باشد ، آیا متعهد می تواند در صورت عدم اجرای قرارداد ، از دادگاه ، تقاضای خسارت تاخیر تادیه نیز نماید ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که اصولا دریافت و مطالبه همزمان وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه ، امکان پذیر نمی باشد ؛ به این معنا که اگر در متن قرارداد ، وجه التزامی میان طرفین پیش بینی شده باشد ، متعهد له نمی تواند علاوه بر آن ، خسارت تاخیر تادیه را نیز ، مطالبه نماید و چنین ادعایی ، اصولا توسط دادگاه ، مسموع نبوده . لذا دادگاه ، در صورت وجود شرایط لازم ، صرفا حکم به پرداخت وجه التزام قراردادی میان طرفین صادر خواهد نمود .

 نحوه جبران خسارت یا الزام به انجام تعهد

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص تفاوت و فرق های وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی کارشناس رسمی دادگستری نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی کارشناس رسمی دادگستری به سوالات شما عزیزان پیرامون تفاوت و فرق های وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه پاسخ دهند .   

سوالات متداول

1- وجه التزام چیست ؟

وجه التزام به مبلغی گفته می شود که طرفین در متن قرارداد پیش بینی می کنند تا در صورت تخلف از مفاد قرارداد متعهد اقدام به پرداخته خسارت نماید که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید به متن مقاله مراجعه نمایید .

2- خسارت تاخیر تادیه چیست ؟

خسارت تاخیر تادیه به خسارت مربوط به دیون پولی گفته می شود که در صورت تخلف از مفاد قرارداد و احراز ضرر می بایست توسط متعهد به نرخ بانک مرکزی پرداخت شود بی آنکه در قرارداد ذکر شده باشد که شرح بیشتر این موضوع در متن مقاله ارائه شده است .

3- تفاوت و فرق وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه چیست ؟

وجه التزام در متن قرارداد پیش بینی شده و مبلغ ثابتی دارد در حالی که دادگاه در صورت وجود شرایط لازم حکم به پرداخت خسارت تاخیر تادیه به نرخ روز صادر می کند که جزئیات این موضوع در متن مقاله ذکر شده است .

برای مشاوره تفاوت و فرق های وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه

برای مشاوره تفاوت و فرق های وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه