الف- تامين دليل چيست؟
معمولا موارد زيادي اتفاق مي افتد كه بين طرفين قرارداداجرايي به علل گوناگون اختلاف ايجاد ميشود كه پيمانكار يا مشاور مجري پروژه كار موضوع قرارداد را نيمه كاره رها ميكند. مالك پروژه چاره اي ندارد براي اتمام كارخود مجري جديد انتخاب نمايد تا خدمات قرارداد به اتمام برسد.
در اين وضعيت قبل از هراقدامي از دادگاه تقاضاي كارشناس براي تامين دليل مينمايد تا وضعيت كارهاي انجام شده صورت برداري فيزيكي گرديده و گزارش تقديم دادگاه گردد.
در مواردي نيز ممكن است اموال تحويلي به امين اموال كه بعد از توقيف تحويل داده ميشود در شرايط درستي نگهداري نشود و خساراتي به دستگاههاي دپو شده برسد دراين گونه موارد قبل از انتقال ماشين آلات به محل محكوم له لازم است صورت برداري از شرايط دستگاهها صورت گيرد.
به اين گزارش تامين دليل اطلاق ميشود.
ب- تعيين خسارت توسط كارشناس رسمي
پس از مرحله تامين دليل ممكن است دادگاه براي كارشناس يا كارشناس ديگري قرار جديدي صادر كند كه فراتر از گزارش وضع موجود ميباشد. در اين مرحله از كارشناس خواسته خواهد شد
نقايص كار را كه بر خلاف قرارداد انجام شده را بررسي و گزارش نمايد كه در اين حالت ممكن است علاوه بر نيمه تمام بودن پروژه مقداري از آنچه انجام شده نيز خلاف تعهدات قراردادي و داراي نقص باشد كه كارشناس در صورتيكه تخصص آنرا داشته باشد وارد موضوع شده و گزارش مستند خودرا ارائه خواهد داد.
در اين حالت از كارشناس خواسته خواهد شد خسارت وارده به ارجاع كننده كارفرما يا مجري نيز با توجه به تعهدات قراردادي بصورت مالي مشخصگردد.
در اين حالت با توجه به هزينه هاي انجام شده و موارد مندرج در قرار داد و اينكه اشتباهات براي جبران توسط اجرا كننده چه ميزان هزينه در بر داردرا كارشناس با مستندات مربوطه بررسي و در هرحال تعهدات طرفين نسبت به يكديگر كه در قرارداد بايد مورد توجه قرارگيرد.
بعضي از حوادث نيز منجر به خسارت مادي معنوي و يا جاني و مالي گسترده ميشوند كه كارشناس بايد با بررسي همه جوانب و مشورت با كارشناسان ديگر نسبت به شناخت عوامل مختلف ايجاد خسارت اقدام نمايد.
چند مورد از تعیین خسارت توسط کارشناس رسمی دادگستری
(با اقتباس از کتاب ” خلاصه مطالب عمومی و مهم جهت آگاهی کارشناسان گروه 7 -صنعت و فن
تهیه و تنظیم استاد مهندس علیرضا طباطبایی مقدم”
صدها مورد حوادث بسيار ناگوار از قبيل انفجار لوله گاز سرتاسري بعلت خوردگي- انفجار گاز شهري- انفجار ديگهاي بخار و مخازن تحت فشار- سقوط كارگران و يا خرد سالان از پرتگاه- كه تماما مقصر عوامل انساني ميباشند.
كارشناسان محترم دادگستري در گزارشات خود جهت كمك به دستگاه قضا و تا حد زيادي پيشگيري از اين انتفاقات با يستي با علم و آگاهي تخصص و وجدان بيدار از بررسي سطحي عوامل بروز حادثه خودداري كرده و مجموع عوامل دخيل در بروز حادثه و لحاظ نمودن جميع جهات را در گزارش خود مد نظر قرار دهند. در نظريه كارشناسي به ترتيب در صد تاثير يا در صدرتقصير هر يك از عوامل در بروز حادثه عنوان ميشود.
1- آتش سوزي در سردخانه 20000 تني نگهداري گوشت منجمد كه منجر به از بين رفتن كامل سردخانه شد
موضوع از اين قرار است كه كف قسمتي از سردخانه نياز به اصلاح داشت لذا 500 متر سردخانه را كه قابل تفكيك بوده تخليه ميكنند و در اختيار پيمانكار كف ساز قرار ميدهند. در بعد از ظهر كارگر پيمانكار پس از استراحت ته سيگار خود را در كنار ديوار سردخانه از جنس عايق فوم فشرده ميگذارد . به تدريج اين فوم آتش ميگيرد و آتش بدون شعله بصورت دود منتشر ميشود. و چون كسي نبوده و روز بعد هم تعطيل بوده به تدريج فومها شعله ور شده و وقتي متوجه ميشوند كه ديوارها آتش گرفته و كل سردخانه و تجهيزات از بين رفته است.
در مرحله كارشناسي يك نفره كارگر ساده را مقصر تشخيص ميدهند و بعد هم پيمانكار جز را و توبيخي هم به نگهبان ميدهند كه چرا سركشي كرده.
آيا ميلياردها ريال خسارت به همين سادگي است و آيا سردخانه هاي ديگر نيز دچار اين مشكل نميشوند. چرا در كشورهاي ديگر اين نوع حوادث بسيار كم است زيرا كليه موارد ايمني در اجراي پروژه در نظر گرفته ميشود.
1- كليه سردخانه ها مجهز به سيستم كامل اعلام و اطفا حريق بايد باشند.
2- در موقع طراحي سردخانه مهندس مشاور بايستي اگر در قرارداد سيستم اطفا حريق پيش بيني شده محاسبات لازم را انجام دهد.
3- مجري طرح در موقع تحويل سردخانه با اين اهميت كه ذخيره غذايي مردم را تامين ميكند بايد تمام تجهيزات ايمني را طي صورتجلسه اي تحويل بگيردو چنانچه سيستم حفاظتي و ضد حريق نصب نشده است از تحويل خودداري كرده و كراتب را گزارش كند.
اگر اين مسايل بسيار مهم را نميداند خلاف شرع و قانون مرتكب شده كه قبول مسوليت كاري را كرده كه نميداند.
4- مدير سردخانه بايستي براي حفاظت از تجهيزات ترتيبي دهد كه كليه افراد آموزش هاي لازم را ببينند.
بطور خلاصه ملاحظه فرموديد بجاي يك كارگر ساده كه بدون كنترل در سردخانه سيگار را روشن كرده عوامل زير مسئول بروز خسارت هستند:
1- كشي كه قرارداد ساخت سردخانه را بدون طراحي ايمني امضا كرده است.
2- تحويل گيرنده فني سردخانه
3-مديريت فعلي سردخانه كه سيستم آموزش نگهداري سردخانه را اجرا نكرده است.
4- انتظامات كه اموال را بايد حفظ و كنترل كند
5- پيمانكار جز
2- انفجار سیلوهای سنگین 1000 تنی گندم در اهواز
بررسی های مقدماتی نشان میدهد که سیلوی بزرگ بتنی با قطر 16 متر و ارتفاع 40 متر در وسط و 6 متر در اطراف در موقع تخلیه گندم از بالای سیلو برخی مواقع در اثر ساییده شدن پوسته گندم حرارت ایجاد شده و چنانچه ادامه پیدا کند در فصل گرما در چند لحظه کلیه پوسته سبک معلق در فضای سیلو بعلت الکتریسیته ساکن آتش گرفته و با شدت در حد انفجار موجب تخریب سیلوی اصلی و سیلوهای جانبی و مجروح و کشته شدن چند نفر بیگناه میگردد.
در گزارشات کارشناس یک نفره عملا مقصری دیده نشد و فقط مالک دولتی و یا خصوصی حاضر شد دیه مربوطه را به افراد حادثه دیده و اولیای دم بپردازد.
در مطاللعات بعدی و در هیئت کارشناسی 5 نفره ملاحظه گردید که در تمام سیلوها این اتفاق ممکن است رخ دهد. به همین دلیل تمام سیلوهای بزرگ صنعتی بایستی با سیستم تهویه و خنک کن مداوم تجهیز شوند.
3- مقصر برق گرفتگی در جاده مراغه و کشته و مجروح شدن چند نفر
راننده بتونیر به دستور تکنسین کارگاه که در جاده کار میکند موظف میشود اضافه بتن را در 500 متری محل کار تخلیه کند.
راننده به محل میرود و دقیقا زیر سیم های 20 کیلوولت قرار گرفته و زمانی که تانک بتن بالا میرود تانکر سیمان به سیم 20 کیلوولت وصل شده و بدنه برق دار میگردد و راننده کشته میشود و همینطور دستیار راننده و راننده چند اتوموبیل عبوری که برای کمک می آیند از ناحیه دست فلج میشوند.
موضوع به سادگی در منطقه مورد بررسی قرار میگیرد و فقط صاحب بتون یر که خانم مسن بوده مقصر شناخته میشود.
متعاقبا که موضوع به کارشناسان تهران و هیئت سه نفره کارشناسی ارجاع میشود چند سازمان در این حادثه مقصر شناخته میشوند.
1- ارتفاع سیم برق 2- کیلوولت 40 سانت کمتر از ارتفاع قانونی بوده پس اداره برق مقصر است که کنترل نکرده است.
2- این شبکه برق در حریم جاده بوده است .
3- راننده نیز به علت عدم توجه به ارتفاع خودرو خود مقصر است.
4- صاحب بتون یر نیز به دلیل اینکه قرار داد و حدود مسولیتها را در آن مشخص نکرده مقصر است.
خوشبختانه دادگاه محترم با تعیین درصد قصور و پرداخت دیه ها و خسارت متناسب با مسولیتها و اختیارات به اولیا دم موافقت نمود.
4- انفجار کپسول گاز کلر ضد عفونی کننده مخزن آّب 10000 مترمکعبی سازمان آب تهران
در این ارتباط چندین نفر مجروح و چند نفر بیجهت و در اثر عدم آگاهی از بین رفتند.
چند سال قبل خبری از انفجار کپسول گاز کلر منتشر شد.
ابتدا تقصیر را گردن تعمیرکار مخزن گذاشتند.
پس از بررسی شرکت مذکور ثابت کرد که طبق ضوابط و استانداردهای لازم این دستگاه تعمیر آزمایش و تست گردیده است.
بررسی هیئت کارشناسی نشان داد نگهبان مخزن آب دوست خودش را به این اطاق در زمستان دعوت کرده و چراغ گاز را برای گرمایش کنار این مخزن روشن نمود.
پس از مدتی در اثر گرمایش زیاد کلر در داخل مخزن به حالت انفجار میرسد و منفجر میشود و نگهبان مجروح و یک نفر نیز فوت میکند و گاز کلر در محوطه انفجار که کنار خیابان بوده باعث مسمومیت اولیه مردم میشود که از سازمان آتش نشانی کمک میگیرند. چند خانم و آقا که در طبقه سوم آپارتمان در تراس دچار گازگرفتگی خفیف میگردند.
مامورین آتش نشانی به محل میرسند و سپس اورژانس کسانی که در طبقه 3 کمی حالت مسمومیت داشتند را پایین می آورند و با آنکه خودشان ماسک داشته ولی این افراد بدون ماسک را کنار خیابان میگذارند تا آمبولانس برسد . نیم ساعت طول میکشد واین افراد نیز به تدریج فوت میکنند.
مقصرین حادثه:
1- سازنده و تعمیرکار مخزن گاز کلر که دستورالعمل ایمنی در مقابل گرما را تهیه نکرده است تا به اطلاع برساند.
2- سازمان آب که به نگهبان خطرات احتمالی مسمومیت گاز کلر را اعلام نکرده است.
3- عدم آگاهی گروه نجات از اینکه گاز کلر به علت سنگینتر از هوا بودن در ارتفاع 1 و 2 متری می ماند بنابراین مسمومین خفیف بدون ماسک در کنار خیابان منتظر آمبولانس بودند که در این مدت برای از بین رفتن آنها کافی بوده است بنابراین سازمان مذکور نیز که آموزش حوادث شیمیایی را به افراد نداده است مقصر است و کلیه این عوامل بایستی به نسبت مسولیتها ی خود تعقیب شوند تا کم کم این بی تفاوتیها از بین برود.
سقوط بچه در استخر خالی در پارک و یا در نهرها
متاسفانه وقتی چنین حوادث ناگواری به وجود می آید به سرعت شعله میکشد و خاموش میشود و مقصر نیز بسیار ساده معرفی میشود.
وظیفه کارشناسان دادگستری است که موضوع را از اصل بررسی و شفاف سازی نمایند.
1- چرا یک استخر بزرگ یا حوضچه انتقال آب که در کنار آن افراد راه میروند نباید حفاظ داشته باشد پس کارفرمای پروژه که این طرح را تحویل گرفته و بدون حفاظ راه اندازی کرده مقصر است.
2- پیمانکار بایستی بر اساس نقشه مصوب کارفرما و مشاور کارکند بنابراین اگر در نقشه مصوب حفاظ دور محل پمپ پیش بینی نشده باشد پیمانکار نیز موظف است موضوع را قبل از راه اندازی به جهت رفع تکلیف اعلام کتبی نماید و چون اعلام نکرده مقصر است.
3- اگر بچه ای با پرستار یا مادر خود در پشت بام برای تماشای چراعانی برود و خدای ناکرده بیفتد آیا مقصر سازنده ساختمان است که 20 سال پیش حفاظ یا نرده یا جان پناه در پشت بام را اجرا نکرده یا آنکه پرستار یا مادر نیز که در نگهداری از کودک قصور کرده نیز مقصر است.
در تمام دنیا مقصر را چه حقیقی و چه حقوقی موجب پرداخت جریمه میدانند در چنین صورتی چون همه مسئولیم پس همه رعایت میکنیم ولی در مواردی نفر آخر قربانی میشود و بقیه به راختی ادامه روش غلط گذشته را میدهند مشکل حوادث حل نمیشود. وظیفه کارشناسان دادگستری است که با موشکافی و شجاعت در شفاف سازی موضوع و ارائه گزارش مستدل به دادگاه تعلل نکنند.
موضوعات مرتبط: تامين دليل و تعيين خسارت
