محصولات کشاورزی در فصول مختلف سال قیمت‌های بسیار متفاوتی دارند و این موضوع به یک مشکل اساسی برای دولت و حتی کشاورزان تبدیل شده است. از طرفی هر ساله قیمت تضمینی بسیاری از محصولات به صورت رسمی اعلام می شوند. کارشناس رسمی دادگستری زراعت و اصلاح نباتات در خصوص قیمت محصولات اظهار نظر می‌گیرد.
در این یادداشت کارشناس دادگستری زراعت و اصلاح نباتات علاوه بر نشان دادن نحوه محاسبه قیمت محصولات کشاورزی در خصوص قیمتگذاری محصولات گلخانه‌ای و گیاهان دارویی هم ممباحثی را مطرح خواهد کرد.
هر ساله نرخ خرید تضمینی بسیاری از محصولات مانند گندم، جو، برنج، برگ سبز چای، پیله تر ابریشم و بعضی از محصولات باغی اعلام می‌شود و از سوی دیگر نرخی تنظیمی برای محصولاتی چون سیب زمینی، پیاز، سیب و غیره مشخص می‌گردد. نرخ تضمینی خرید محصولات کشاورزی در سال 97-98 برای بسیاری از محصولات مشخص شده است.
این نرخ‌ها معمولا با توجه به چند شاخص معتبر مشخص می‌شود. اداره کل آمار و فناوری وزارت جهاد کشاورزی هر ساله اقدام به برآورد میزان هزینه تولید محصولات کشاورزی می‌کند. در این پژوهش‌ها مزارعی به عنوان نمونه در سراسر کشور انتخاب می شوند تا میزان هزینه مشخص شود. میانگین این میزان هزینه‌ها بعلاوه سودی که برای کشاورزان در نظر گرفته می‌شود به عنوان قیمت تضمینی و نهایی اعلام می‌گردد. اما اگر بخواهیم این ساز و کار را مشخص تر بیان کنیم باید بگوییم؛ در هنگام محاسبه هزینه آب، هزینه‌های جانبی در دوره داشت، هزینه کاشت بعلاوه سودی بیش از پانزده درصد در نظر گرفته می‌شود. بدون در نظر گرفتن سود جانبی که ممکن است از تولیدات کشاورزی به زارعان برسد حدود بیست و پنج درصد سود خالص به مجموع هزینه‌ها اضافه می‌شود.
اما معمولا تعیین نرخ محصولات گلخانه‌ای و گیاهان دارویی و گیاهان اصلاح شده تا حد زیادی توسط بازار مشخص می‌شود و تحت تاثیر میزان عرضه و تقاضاست. اما به هر حال برای این محصولات هم باید یک قیمت پایه ای وجود داشته باشد.
در حال حاضر به دلیل محدودیت در منابع آبی توصیه‌هایی در خصوص کشت‌های به صرفه و استفاده از بذر‌های اصلاح شده می‌شود. در این میان کشت گیاهان دارویی تا حدی مورد استقبال قرار گرفته است. قیمت گیاهان دارویی در سال 98 نسبت به سال 97 تغییر محسوسی داشته و هزینه‌های تولید و سود بیشتر هم عامل اساسی در این تغییر بوده‌اند.
بابونه، آویشن، اسطوخودوس، به لیمو، خار مریم، گل گاو زبان، مریم گلی و نعنا بیشترین گیاهان دارویی هستند که در حال حاضر در بخش کشاورزی تولید و در مراکز خرید گیاهان دارویی به فروش می‌رسند.
کارشناس رسمی زراعت و اصلاح نباتات در موراد متعددی اقدام به تعیین قیمت می‌کند. اول این که بخش زیادی از این تولیدات در داخل کشور مصرف می‌شود به همین دلیل نیاز است تا به قیمت مشخصی در بازار توزیع شود. دوم این که در صورتی که عواملی زمینه خسارت به این محصولات را فراهم کند کارشناس با مشخص کردن قیمت محصول است که می‌تواند رقم خسارت وارده را مشخص کند. ( در یادداشت دیگری در همین سایت به تفصیل به این موضوع پرداخته‌ایم)
سوم این که در بسیاری از موارد در فرآیند خرید و فروش این محصولات مشکلاتی ایجاد می‌شود. برای مثال ممکن است تولید کننده قراردادی را با خریدار برای خرید تضمینی محصولاتش منعقد کند اما هنگام برداشت محصول بین آن‌ها اختلاف ایجاد شود.
بنابراین پیش فروش محصولات کشاورزی و اختلافی که از این راه به وجود می‌آید یکی از مهم‌ترین دلایل برآورد قیمت توسط کارشناس زراعت و اصلاح نباتات است. برای مثال بخش زیادی از مزارع گوجه فرنگی، خیار، ذرت و غیره سالانه قبل از برداشت محصول به فروش می‌رسد اما بلافاصله نوسان قیمت زمینه ایجاد اختلاف و عدم پایبندی به قرارداد را ایجاد می‌کند.
