نظر کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود درباره کپی برداری شاعران

کپی برداری، تقلید و یا به اصطلاح علمی‌تر سرقت ادبی یکی از اتفاقات بسیار شایع در دنیای شعر و ترانه و سرود است. بسیاری از خوانندگان و یا شاعران بدون توجه به مالکیت معنوی آثار دیگران و یا عدم توجه ترانه‌سرا‌های آنان به این موضوعات اقدام به خواندن شعر و ترانه‌هایی می‌کنند که بعضا با شکایت و اعتراض عده زیادی همراه می‌شود. با توجه به اینکه این موضوع در سال‌های اخیر برای افراد معروف و خوانندگان معتبر ما نیز رخ داده است کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود به بررسی آن پرداخته است.

هر گونه کپی برداری و تقلید از شاعران به گونه‌ای که به اثر اصلی آسیب وارد شود و یا به نحوی بازخوانی یا بازگویی آن اثر بدون اجازه صاحب اثر باشد تخلف محسوب می‌شود. اما چرا خوانندگان و شعرای ما مرتکب چنین تخلفاتی می‌شوند؟ اولین دلیل این موضوع از نظر کارشناس دادگستری شعر و سرود عدم توجه و آگاهی کافی به قوانین کپی رایت در کشور است البته جدی نگرفتن این قانون در گذشته نیز توسط بسیاری از محاکم مزید بر علت است اما با توجه به این که رعایت قوانین کپی رایت وظیفه قانونی، اخلاقی و شرعی خوانندگان و شعراست معمولا بی توجهی به آن نشانه عدم آشنایی کافی با قانون است. برای مثال قطعه بی نظیر ” امید جانم ز سفر بازآمد” کرمانشاهی توسط خوانندگان معتبری خوانده شده از جمله این افراد می‌توان به محمد معتمدی و سالار عقیلی اشاره کرد. بسیاری از خوانندگان با تصور این که خواندن یک اثر موجب شناخت بیشتر آن شده و یا به نوعی یک خدمت فرهنگی است اقدام به چنین عملی می‌کنند و از سوی دیگر احتمالا به تصور فوت خواننده به خود اجازه اجاره ترانه و شعر های آنان را می‌دهند در صورتی که امکان در قد حیات بودن وراث وجود دارد و احتمال شکایت نیز همواره بر قوت خود باقیست.

استفاده از این اشعار که معمولا بسیار هم خاص و زیبا هستند و سبب شهرت برای خوانندگان می‌شوند یا از فروش آن درآمد بسیار زیادی حاصل می‌شود به نوعی خسارت رساندن به صاحب اثر است. چرا که صاحب اثر می‌توانست این اثر را به خواننده معتبر دیگری بسپارد و هزینه به مراتب بیشتری از او دریافت کند. به همین دلیل در چنین مواقعی کارشناس رسمی شعر و سرود به تعیین میزان خسارت وارده بر صاحب اثر و جریمه‌ احتمالی سارق ادبی نیز می‌پردازد.

و یا در پرونده‌های دیگری برای مثال اردلان سر افراز اقدام به شکایت از چند خواننده معتبر چون صادقی و سرلک کرد و با پیگیری‌های که صورت گرفت بیش از دو سال زندان برای این افراد در نظر گرفته شد. بنابراین این تصور که خواننده خارج از کشور حضور دارد و امکان شکایت برای او فراهم نیست هم چندان دلیل مطمئنی برای کپی برداری نخواهد بود.

دلیل دیگر کپی برداری تصور عدم آگاهی دیگران از ملودی و شعر شاعران ناشناخته است. برای مثال فرض کنید یک شاعر انگلیسی دفتر شعری دارد و فردی با کپی برداری و یا تقلید از او اقدام به چاپ یک دفتر شعر می‌کند و یا حتی ممکن است خوانندگان نیز مرتکب چنین خطایی شوند. برای مثال حواشی ایجاد شده در خصوص کپی برداری حمید هیراد از آثار داخلی و خارجی را می‌توانید در نظر بگیرید. و یا خوانندگان معروف خارج از ایران که اقدام به کپی برداری از آثار داخلی می‌کنند هم کم نیستند، چند سال گذشته شهرام صولتی یکی از زیباترین ترانه‌های رضا صادقی را به تعبیر خود صادقی بهتر از او خواند اما مورد اعتراض شدید او قرار گرفت.

بنابراین چه در چاپ آثار و چه در آواز خوانی و موسیقی معمولا به دلایلی که عنوان شد کپی برداری و تقلید صورت می‌گیرد و افراد مختلف که عمدتا صاحب اثر و یا ورثه او هستند می‌توانند اقدام به شکایت برای دریافت خسارت و یا مجازات برای متهمان کنند. کارشناس شعر و سرود آمادگی اظهار نظر در خصوص پرونده‌های مذکور می‌باشد.