شیوه های تشخیص اراضی دایر و بایر و موات توسط کارشناس رسمی کشاورزی و منابع طبیعی

شیوه های تشخیص اراضی دایر و بایر و موات توسط کارشناس رسمی کشاورزی و منابع طبیعی

ابتدا لازم می دانیم یک تعریف کلی از زمین های دایر، بایر و موات ارائه دهیم. زمین های دایر به زمینی اطلاق می شود که در حال حاضر مورد استفاده است، حال چه کشاورزی و چه صنعتی و مسکونی باشد. زمین های بایر، هیچ استفاده کاربردی از آن ها نمی شود البته در گذشته از آن ها استفاده شده است. زمین های موات، به آن دسته از زمین هایی گفته می وشد که در حال حاضر هیچ استفاده ای از آن ها نمی شود و در گذشته نیز چنین بوده است. کارشناس رسمی دادگستری کشاورزی و منابع طبیعی با توجه به تعریف های قانونی فوق وظیفه تشخیص این زمین ها را برعهده دارد.
نکته بسیار مهمی که در مورد این زمین ها وجود دارد، مالکیت آنهاست. زمین های دایر و بایر مالک دارند اما زمین های موات فاقد مالکیت هستند. در صورتی که دخل و تصرفی در زمین ای موات صورت گیرد، کارشناس دادگستری کشاورزی و منابع طبیعی باید با تعیین نوع زمین در خصوص آن اظهار نظر کند.

در نگاه اول شاید تعیین نوع این زمین ها برای کارشناس رسمی کشاورزی و منابع طبیعی چندان مشکل به نظر نرسد. اما پیچیدگی این حوزه در اینجاست که ممکن است برخی از زمین ها به موات تبدیل می شوند و بعدا صاحب آن دراین خصوص اقدام به شکایت می کند.
مثلا ممکن است فردی زمینی را در گذشته احیا کرده باشد اما به دلایلی بعد از مدتی، دیگر از آن استفاده نکرده باشد. این زمین ها معمولا موات اعلام می شود. حال در صورتی که صاحب ملک در ادعایی در خصوص آن کند، پیچیدگی های خاصی نیز در خصوص آن ایجاد خواهد شد.
شیوه های مختلفی برای تشخیص زمین های موات، بایر و دایر وجود دارد. برای بررسی کلی این زمین ها و ارائه آمار و ارقام معمولا از عکس های هوایی استفاده می شود. کارشناس کشاورزی و منابع طبیعی در حوزه تفسیر این تصاویر صاحب صلاحیت است. با توجه به اینکه اولین عکس های هوایی در ایران مربوط به سال 1334 است و معمولا در دوره های مختلف نیز این تصویر برداری انجام شده است، کارشناس رسمی دادگستری کشاورزی و منابع طبیعی  می تواند با رجوع به این تصاویر سیر تغییر و تحولات احتمالی زمین ها را مشخص کند.
علاوه بر تصویر برداری نکات زیاد دیگری نیز برای تشخیص وجود دارند که به بیشتر آنها در مقاله شیوه تعیین اراضی ملی یا طبیعی اشاره کردیم. اما یک عامل دیگر نیز در اینجا کاربرد دارد و آن هم رجوع به معتمدین محلی و یا تحقیقات حضوری در این خصوص است. ممکن است کارشناس از طریق عکس های هوایی و سایر روش ها نتواند نوع اراضی را تشخیص دهد، به همین دلیل رجوع به مردم ساکن در اطراف زمین مورد نظر می تواند اطلاعات میدانی قابل اتکایی به کارشناس بدهد.