در حوزه گمرک به تناسب کالاها و فعالان اقتصادی معافیت ها و ممنوعیت های در نظر گرفته شده است. آگاهی از این موارد امکانی را به تجار و بازرگانان می‌دهد تا بتوانند با هزینه‌های کمتری اقدام به خرید و فروش کالا کنند. با توجه به مشکلاتی که در حوزه معافیت ها و ممنوعیت های گمرکی رخ می‌دهد بهتر است فعالان این حوزه ابتدا با بررسی این موارد و با مشورت با صاحب نظران از شرایط تجارت خود آگاه شوند.
در این مقاله کارشناس رسمی دادگستری امور گمرکی به بررسی معافیت ها و ممنوعیت های گمرکی و اختلافاتی که در این حوزه رخ می‌دهد و همچنین راه‌های برخورداری از معافیت های گمرکی و ترخیص گمرکی می‌پردازد.
معافیت های گمرکی از نظر کارشناس دادگستری گمرک به دو طریق اعمال می‌شوند: ۱- آیین نامه اجرایی قانون صادرات و واردات۲- مصوبات دولت و مجلس. کالاهایی که به منظور استفاده نیروهای رسمی خارجی فعال در کشور مورد استفاده است. از معافیت های گمرکی برخوردارند. در حوزه کالاها، ورود وسایل شخصی افراد ساکن در خارج و واردات کالاهای فرهنگی و هنری، اشیای عتیقه و ماشین‌آلات برای ایجاد خط تولید از معافیت‌های گمرکی بهره‌مند هستند.
البته هر کدام از این معافیت ها شرایط جزئی نیز دارند. مثلا کسب موافقت وزارت صمت برای ایجاد خط تولید الزامی است. همچنین واردات کالاهای فرهنگی و هنری و اشیای عتیقه باید به منظور ایجاد موزه و یا انجام کارهای فرهنگی صورت گیرد.
از سوی دیگر کالاهایی نیز، واردات آن‌ها ممنوع است. این کالاها دو دسته هستند؛ اول آن که ورود برخی کالاها به صورت قطعی ممنوع است. این کالاها مغایر با عرف و شرع هستند؛ مانند مشروبات الکلی، مواد مخدر، روان‌گردان و امثالهم. بهتر است این موارد را غیر مجاز بنامیم.
دسته دیگر کالا دسته دیگر کالاهایی هستند که واردات و صادرات آن‌ها به موجب مصلحت کشور ممنوع است. عمدتا این کالاها مشابه داخلی دارند و یا صادرات آن‌ها باعث افزایش قیمت در داخل کشور می شود.
لیست کامل کالاهای ممنوعه صادراتی و وارداتی سال ۹۷ و همچنین لیست کامل کالاهای ممنوعه را می‌توانید از سایت اصلی کارشناسان رسمی دادگستری دانلود کنید. با توجه به اینکه ممکن است این لیست در طول سال چندین بار به روز شود کارشناس رسمی گمرک توصیه می‌کند، به لیست های جدید دسترسی داشته باشید. عمده کالاهای ممنوعه وارداتی؛
از سوی دیگر افرادی نیز به موجب شرایط و ویژگی هایی که دارند معاف از تعرفه های گمرکی هستند. برای مثال جانبازان و معلولین برای واردات خودرو از پرداخت برخی هزینه های گمرکی معاف هستند. همچنین دولت برای پنج گروه از افرادی که اقدام به واردات کالاهای اساسی کرده‌اند معافیت از پرداخت مابه التفاوت ارزی در نظر گرفته است.
صاحبان شرکت های دانش بنیان، تولیدی های داخلی و شرکتهای مهندسی معکوس از معافیت های گمرکی برخوردار هستند. همچنین موسسات خیریه می توانند با موافقت وزارت بهداشت وسایل بهداشتی و درمانی مورد نیاز خود را بدون پرداخت تعرفه وارد کنند.
به طور کلی می توان علاوه بر معافیت های فوق از معافیت کارت بازرگانی، معافیت گمرکی مواد اولیه، معافیت واحدهای تولیدی و غیره اشاره کرد که در ماده ۱۱۹ قانون گمرکی نیز در خصوص برخی موارد بحث شده است.
کارشناس رسمی امور گمرکی وظیفه بررسی ممنوعیت ها و معافیت های گمرکی برای تسهیل در ترخیص کالا و رسیدگی به امور و همچنین حل اختلافات این حوزه را برعهده دارد. کارشناس گمرک همچنین به متقاضیان در خصوص راه های صادرات و واردات کالا و دریافت معافیت گمرکی و تخفیف های گمرکی اطلاعات لازم را ارائه می‌دهد.
