معرفی شغل طراح صحنه

 طراح صحنه خالق اصلي فضاي بصري فيلم یا نمایش و مسئول و ناظر ساخت و اجراي دكور و همچنين تهيه لباس بر اساس طرح هاي از پيش تهيه شده است.

هنر طراحی صحنه اشاره تیز بینانه ای به واقعیت های بدون چون و چرای زندگی هر جامعه دارد و می تواند با هنرمندی و خلاقیت طراح، تمام داستان نمایش را چه در سینما و تئاتر و چه در هر نمایش دیگری، در صحنه های بی شمار و بدون ابراز کلمه و سخنی و بدون طول و تفصیلی با وضوح تمام و تنها با یک نگاه درست، برای بیننده طرح و تعریف کند. طراحی صحنه در تولید انواع فیلم های تلویزیونی و سینمایی، برنامه های تلویزیونی، تئاترها و کنسرت ها از کلیدی ترین عوامل می باشد.

هر نوع فیلم یا نمایش با هر زمینه، محتوا و قالبی، زبان خاص خود را می‌طلبد و از همین رو به طراحی صحنه خاص خود نیز نیاز دارد. طراح صحنه برای تبدیل و در واقع برگردان متنی ادبی و مكتوب ـ كه همان فیلمنامه یا نمایشنامه است – به تصویر، باید شیوه‌های خاص خود را با هر نوع فیلم یا نمایش و مختصات آن منطبق كرده و سعی كند از مرحله طراحی‌های اولیه تا رسیدن به مرحله نهایی كار، روشی ویژه را برای خلق فضای مناسب بیابد.‌ البته در تمام این مراحل حساس، ضمن تحقیق مداوم باید متن فیلمنامه یا نمایشنامه، مفاهیم آشكار و نهان آن و فكرها و نظرهای كارگردان را نیز به عنوان كلید راهنما و دستمایه اصلی در نظر داشته باشد تا از مفهوم اصلی دور نشود.

طراح صحنه همواره سعی می‌كند طبق نظر كارگردان فیلم و یا نمایش، طراحی صحنه و لباس را انجام دهد چون مولف هر اثر در نهایت كارگردان است و طراحی‌ها و نقشه‌های اولیه حتما باید به تایید او برسد. بیشتر اوقات ، طراح صحنه پس از خواندن متن (فیلمنامه،نمایشنامه یا برنامه) و انجام تحقیقات لازم و صحبت های مقدماتی با کارگردان ، طرح صحنه ( شاید به شکل طرح های کشیده شده روی کاغذ ) را تهیه نموده و ‌به صورت طرح اولیه به کارگردان عرضه می‌کند. پس از بررسی های کارگردان، طراح صحنه با او برای طرح نهایی به توافق می رسد. البته برخی اوقات تغییراتی در حین کار هم پیش می آید که طراح صحنه باید انعطاف کافی در این موارد داشته باشد.

طراح صحنه نمی‌تواند مانند یك نقاش یا نویسنده به تنهایی كار كند. او عملكردش به طور مداوم تحت تاثیر فشارهای زمانی، مشكلات مالی،‌ تغییر عقیده‌ها، محدودیت های ساخت و اجرای فیزیكی و نقادی‌های خود و كارگردان قرار دارد. طراح صحنه در خلال فیلمبرداری بطور مداوم حركات دوربین، توصیه‌ها و سفارشات كارگردان و فیلمبردار، تهیه كننده، حسابدار فیلم و سایر عوامل را بررسی می‌كند.

در کشور ما معمولا در بسیاری از فیلم ها و نمایش ها، طراح صحنه مسئولیت طراحی و تهیه لباس بازیگران را نیز برعهده دارد و از او با عنوان طراح صحنه و لباس یاد می شود. در طراحی لباس ها نیز او با کمک متن و مشورت با کارگردان، گریمور و برخی دیگر از عوامل فیلم، مناسب ترین مدل ها، طرح ها و حتی پارچه ها را برای لباس های بازیگران انتخاب کرده و آنها را تهیه می کند.

در پروژه های بزرگ یک گروه از جمله سازنده دکور صحنه، دستیار و مسئول لباس زیر نظر طراح صحنه فعالیت می کنند. ولی در پروژه های کوچک معمولا خود طراح صحنه عمده کارها را انجام می دهد.

در سال های اخیر مساله طراحی صحنه در  کنسرت ها نیز مورد توجه قرار گرفته و وارد حوزه حرفه ای شده است. این خود زمینه کاری خوبی برای طراحان صحنه می باشد.

طراح صحنه باید مهارت عالی در طراحی و توان خوبی در سازماندهی، تحمل فشار کاری و انجام به موقع کارها داشته باشد. همچنین داشتن خلاقیت و شم هنری در این کار بسیار مهم است.

این شغل ساعت کاری مشخص و تعیین شده ای ندارد. بنا به پروژه ای که طراح صحنه و لباس در آن کار می کند، ساعت های کاری می تواند گاهی بسیار فشرده و زیاد باشد. طراح صحنه طراحی های اولیه این کار و هماهنگی های لازم برای تجهیزات و لوازم مورد نیاز را معمولا در دفترکار انجام می دهد و در محل اجرای پروژه به پیاده سازی آنها می پردازد.

در ادامه با وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازارکار و آینده شغلی، درآمد طراح صحنه و برخی از طراحان صحنه معروف آشنا می شوید.
 
 

وظایف طراح صحنه

مطالعه فیلمنامه یا نمایشنامه

صحبت و مشورت با مدیر تولید، کارگردان، گریمور و سایر عوامل در صورت نیاز

ایجاد ایده های اولیه برای طراحی صحنه مطابق با هدف و بودجه تولید فیلم یا نمایش

ارائه طرح اولیه به کارگردان برای بررسی بیشتر

توافق روی طرح نهایی طراحی صحنه پس از مشورت های لازم

ارائه دستورات و راهنمایی به سایر عوامل صحنه از جمله دستیاران برای پیاده سازی طرح مورد نظر برای صحنه

خرید یا اجاره تجهیزات و لوازم مورد نیاز

نظارت و کنترل صحنه در حین فیلمبرداری یا اجرا وانجام تغییرات لازم در صورت لزوم

دانش و مهارت مورد نیاز

داشتن شم هنری و علاقه زیاد به این حوزه

قدرت خلاقیت و تخیل خوب

مهارت عالی در طراحی

مهارت های ارتباطی مناسب برای همکاری با سایر عوامل

توان رهبری گروه طراحی صحنه و لباس

مهارت سازماندهی

دقت زیاد و توجه به جزئیات

توانایی تحمل فشارکاری و انجام به موقع پروژه ها

داشتن اطلاعات و دانش مربوط به حوزه طراحی و مد

داشتن انعطاف پذیری لازم جهت انجام تغییرات احتمالی

آشنایی با فرآیند تولید فیلم و تئاتر

تحصیلات لازم و نحوه ورود به این شغل

فارغ التحصیلان رشته طراحی صحنه می توانند وارد این شغل شوند. البته برخی از طراحان صحنه از رشته های دیگر مشابه و نزدیک مانند ارتباط تصویری، معماری داخلی و … به این حوزه آمده اند.

برای شروع کار علاقه مندان معمولا باید مدتی به عنوان دستیار طراح صحنه فعالیت کرده و یا در پروژه های کوچکتر کار کنند. پس از کسب تجربه و مهارت لازم می توانند به عنوان طراح صحنه و در پروژه های بزرگ کار خود را ادامه دهند.
 
 

بازارکار طراح صحنه و آینده شغلی

طراح صحنه می تواند در پروژه های مختلف تولید فیلم و سریال های تلویزیونی، برنامه های تلویزیونی، فیلم های سینمایی، تئاترها و کنسرت ها فعالیت کند.

تا چند سال قبل نیروی تحصیل کرده و متخصص در این حوزه به اندازه کافی وجود نداشت. ولی هم اکنون نیروی متخصص برای این بخش تربیت شده است. آینده شغلی خوبی نیز پیش روی این طراحان صحنه متخصص قرار دارد. البته رقابت برای یافتن فرصت های شغلی مطلوب و بستن قراردادهای خوب، بسیار زیاد است. کار با کارگردانان برجسته و در پروژه های بزرگ، زمینه مناسبی برای کسب تجربه و مهارت برای هر طراح صحنه ای را فراهم می کند.

البته مشکلاتی نیز در این بخش وجود دارد. یکی از مهم ترین آنها نبود دید حرفه ای به طراحی صحنه نزد برخی از مسئولان و یا حتی برخی از کارگردانان و تهیه کنندگان است. در تعدادی از فیلم ها و نمایش ها دیده می شود که برای طراحی صحنه که یکی از عوامل کلیدی موفقیت پروژه می باشد، از افراد غیر متخصص (یا به دلیل روابط یا برای پرداخت هزینه کمتر) استفاده می شود. این امر نه تنها به کیفیت کار لطمه وارد می کند، بلکه امنیت شغلی طراحان صحنه حرفه ای را نیز به خطر می اندازد.
 
 

درآمد طراح صحنه

اطلاعات و آمار دقیقی از میزان حقوق و درآمد طراح صحنه در کشور در دسترس نمی باشد. در شروع کار که معمولا طراح صحنه به عنوان دستیار فعالیت می کند و یا پروژه های محدودی را می پذیرد، درآمد او نیز کم خواهد بود. به مرور با کسب تجربه و مهارت بیشتر، زمینه های شغلی بهتری پیش روی طراح صحنه قرار می گیرد و به دنبال آن درآمد بالاتری نیز کسب می کند.

در کشور ما معمولا طراحی صحنه و لباس بر عهده طراح صحنه است ولی در کشورهای دیگر این دو از هم تفکیک شده اند. در ادامه درآمد این مشاغل به طور مجزا آورده شده است.

درآمد شغل طراحی صحنه در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا – متوسط درآمد سالیانه این شغل در سال 2013، 52.000 دلار می باشد.

انگلستان – متوسط درآمد سالیانه این شغل در سال 2013، معادل 40.500 دلار آمریکا می باشد.
 

درآمد شغل طراحی لباس در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا – متوسط درآمد سالیانه این شغل در سال 2013، 42.300 دلار می باشد.

استرالیا – متوسط درآمد سالانه این شغل در سال 2013، معادل 51.000 دلار آمریکا می باشد.

انگلستان – متوسط درآمد سالانه این شغل در تئاتر در شروع کار معادل 28.000 تا 44.000 دلار آمریکا می باشد. طراحان باسابقه درآمدهای بیشتری کسب می کنند. در سینما و تلویزیون اگرچه ممکن است برای شروع کار لازم باشد از درآمد پایین شروع کنید، ولی در مجموع طراحان لباس در این بخش نسبت به تئاتر درآمد بیشتری دارند. طراحانی که به صورت مستقل فعالیت می کنند، با توجه به مهارت های فردی و نوع قراردادی که می بندند، درآمدهای متفاوتی دارند.

کانادا – متوسط درآمد سالانه طراح لباس در سال 2013، معادل 37.300 دلار آمریکا می باشد.
 
 

شخصیت های مناسب این شغل

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

شخصیت های مناسب این شغل بر اساس شخصیت شناسی MBTI : (برای مشاهده کامل هر تیپ شخصیتی روی آن کلیک کنید)

   این تیپ شخصیتی در خلق آثار منحصر به فرد با کمک خلاقیت و ایده های خود توانا است. او با هنر می تواند خود را ابراز و اغلب بر دیگران تاثیر بگذارد. کار به صورت مستقل و داشتن کنترل روی آن، از موارد مهم برای این تیپ شخصیتی می باشد.

  این تیپ شخصیتی دوست دارد خود و نظراتش را به شکلی خلاقانه ابراز کند و در کار خود آزادی فردی و انعطاف پذیری داشته باشد. بسیاری از INFP ها خود را هنرمند می دانند حتی اگر از این راه امرار معاش نکنند. برخی از آنها معتقدند هنرمندی ویژگی است که در وجود آنها است.

این تیپ شخصیتی از کار خلاق لذت برده و دوست دارد با اشخاص مختلف با زمینه های متفاوت کار کند. او معمولا کار به تنهایی را دوست دارد و ترجیح می دهد با گروه های کوچک که دارای ذوق و استعداد خوب هستند، کار کند.

برخی از طراحان صحنه معروف و مشهور