حق تکثیر یکی از مسائل مهمی است که امروزی میتواند خیلی از هنرمندان و ناشران آثار را درگیر خود کند. حق تکثیر یا کپی رایت به مجموعه حقوقی گفته می شود که یک هنرمند، ناشر و یا خالق یک اثر دارد به عنوان مثال الگوبرداری یا حق انتشار یک اثر را فقط افرادی که دارای حق نشر آن یا به اصطلاح کپی برداری از آن اثر را دارند تعلق دارد.این قانون به ناشران این حق را می دهد که آثار خود را در هر زمانی که بخواهند منتشر و یا الگو برداری کنند البته در بعضی مراجع قانونی ، قانون حث معنوی خالقان اثر تعریف شده. در بحث تخصصی موسیقی حتی مواردی وجود دارد که قطعه موسیقی برای پخش در رسانه ها حاضر شده و یا حتی آن موسیقی در برخی اماکن عمومی پخش می شود که آن هم دارای حق کپی رایت می باشد.
با این حال این قوانین به علت‌های مختلفی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند و بسیاری از افراد را وادار به شکایت و مطالبه خسارت می‌نمایند. این که آیا یک اثر موسیقیایی تقلیدی و یا کپی باشد و این که چه میزان خسارتی وارد شده است را کارشناس رسمی دادگستری رشته موسیقی تعیین می‌نماید. در خصوص کلیپ‌ها و فیلم‌ها نیز کارشناس رسمی دادگستری فیلم سازی عکاسی سینما اظهار نظر خواهد نمود.
وقتی از صاحبان اثر در زمینه موسیقی صحبت می شود به عنوان مثال یک قطعه پاپ تمامی کسانی که در تولید آن اثر موثر بوده اند جزو صاحبان اثر هستند. شاعر، خواننده، آهنگ ساز و حتی تهیه کننده غیره همگی جزو صاحبان آن قطعه موسیقی شناخته می شوند. یعنی اگر شخصی بخواهد این قطعه را دوباره بازخوانی کند نیاز به اجازه تمامی افراد سازنده آن قطعه دارد. بنابراین حتی بازخوانی اثر موسیقی نیز شامل این قانون است.
برای قطعه های موسیقی در بعضی نقاط دنیا پنجاه سال و در برخی جاهای دیگر حتی تا صد و بیست سال نیز آن قطعه شامل قانون کپی رایت می شود. البته اگر هنرمند یک اثر فوت کند به مدت هفتاد سال قانون کپی رایت از آثار او حمایت می کند و پس از آن آثار او در دسترس عموم مردم قرار می گیرد.
مثلا اگر قطعه ای توسط بتهوون اجرا شده باشد شما به راحتی می توانید آن را دوباره اجرا کنید ولی اگر شخصی بخواهد همان کار را از روی شما کپی برداری هنری کند قانون کپی رایت شده و و باید به شما مبلغی را پرداخت کند.
برای اینکه بفهمیم اثر موسیقایی شامل قانون کپی رایت می شود باید محصول مورد نظر را بررسی کنیم اگر در جلد یا هرجای دیگری مربوط به آن اثر علامت © یا p داخل دایره استفاده شود آن اثر شامل قانون کپی رایت می شود.
حال اگر نخواهیم خودمان اثری شبیه آن قطعه بسازیم و صرفا بخواهیم از آن قطعه در جایی استفاده کنیم مثلا در تولید یک فیلم کوتاه یا یک فیلم سینمایی باید در اینجا هم از صاحبان اثر اجازه گرفته شود وگرنه استفاده از آن قطعه غیر قانونی است.
اما اگر بخواهیم از یک اثر استفاده کنیم به دو شکل می توانیم از صاحبان اثر اجازه استفاده از آن اثر را بگیریم راه اول مکاتبه مستقیم با نشر است و راه دوم ارتباط با صنوف و انجمن های مربوط به تولید محتوا است به عنوان مثال در کشور آمریکا انجمن هایی وجود دارند که شما را می توانند به صاحبان اثر مرتبط کنند. البته یکی از وظایف صاحبان اثر و یا حتی آن انجمن ها این است که اگر بخواهید از اثری استفاد کنید با شما همکاری کنند پس نگران نباشید ؛ به جز مواردی خاص اکثرا مذاکرات در زمینه استفاده از قطعات موسیقی به نتیجه مطلوب می رسند.
البته موضوعات دیگری میتواند در این زمینه مورد بحث قرار بگیرد به عنوان مثال اگر گروهی نامی بر روی بند خود بگذارد تحت قوانین کپی رایت نمی شود آن را حفظ کرد و باید از طریق ثبت علامت تجاری و یا قوانینی از این قبین آن را پیگیری کنند. یا در زمینه دیگر اگر شما بخواهید در یک اجرای زنده بصورت عمومی در محفلی قطعات خواننده های دیگر را بازخوانی کنید و یا آن را بنوازید بنا بر قوانین کشور های مختلف شما یا مجاز به اجرا هستید و یا متخلف شناخته خواهید شد که البته کارشناسان ما در این زمینه می توانند راهنمایی خوبی برای شما باشند.
اما در زمینه فیلم های سینمایی و مستند هم قانون کپی رایت هرچند بصورت کژدار و مریض اجرا می شود وجود دارد. در زمینه فیلم های سینمایی نیز قانون کپی رایت باز هم بازه زمانی مشخصی را تعیین کرده که در کشور ما این مدت سی سال پس از انتشار اثر سینمایی است به این صورت که کسی به جز شخص فیلم ساز حق دخل و تصرف و یا حتی تغییر در نام فیلم را ندارد اما با توجه به برخی از قانون هایی که در بحث ارشاد وجود دارد و نظارتی هستند گاها این حق از فیلمساز گرفته می شود.
اما اگر فیلمساز خارجی ای بخواهد فیلم خود را در کشور ایران اکران کند ایران از آن اثر حمایت می کند به شرط اینکه آن شرکت و یا آن فیلمساز اثر خود را در جای دیگری اکران نکرده باشد به این صورت که اگر قصدی برای اکران فیلم در ایران را داشته باشد باید همزمان با اکران جهانی فیلم خودرا در ایران نیز اکران کند تا ایران از آن اثر حمایت کند تا کسی نتواند در این زمینه کپی از فیلم و یا حتی بدون اجازه از الگو برداری از فیلم کند.
یکی از دیگر مواردی که حمایت از آثار به آن میپردازد فیلم های خارجی ای هستند که توسط گروه های مجوزدار دوبله ، دوبله شده و پخش شده یعنی اگر فیلمی حتی بصورت زبان اصلی مجوز پخش نداشته باشد ، در ایران دوبله شود و مجوز بگیرد طبق ماده دو بند سه قانون حمایت از حقوق مولفان منصفان و هنرمندان پخش بدون اجازه این اثر داری مجازات هست و این مجازات می تواند از 3 ماه تا یک سال حبس را برای شخص متخلف رقم بزند.
