شرکت‌های مختلف چه شرکت‌های سهامی رسمی و چه غیر رسمی نیازمند ارزیابی سهم الشرکه در موراد متععدی هستند. سهم الشرکه در شرکت‌های تضامنی و مسئولیت محدود و یا سهم الشرکه مدنی و اموری در زمینه ابطال و انتقال سهم الشرکه خود به تنهایی می‌توانند موضوع ارزیابی باشند. از سوی دیگر هنگام انجام امور مختلف مانند تعیین سهم و یا خرید و فروش سهم نیز این ارزیابی‌ها اهمیت دارند و در نهایت سهم الشرکه در حساب‌های حقوقی و شیوه محاسبه آن نیز مورد بحث کارشناس رسمی دادگستری حسابداری و حسابرسی در یادداشت پیش رو خواهد بود. لازم به ذکر است که به اصطلاح ارزیابی سهم با سهم الشرکه متفاوت است. معمولا سهام توسط کارشناسان بورس و اوراق بهادار صورت می گیرد در صورتی که در این یادداشت ما با موضوع متفاوت‌تری و شاید جامع تری روبرو هستیم.
کارشناس رسمی دادگستری حسابداری و حسابرسی می تواند در صورت لزوم در خصوص مسائل مربوط به سهام و سهم الشرکه اظهار نظر نماید. برای بررسی وضعیت مالی و شفاف سازی روند مالی یک شرکت یا سازمان دولتی به تخصص کارشناس رسمی نیاز است. کارشناس دادگستری حسابداری و حسابرسی برای ارزیابی سهم الشرکه تمامی سرفصل های حسابداری موجود و گزارشات مالی را به دقت بررسی می کند و سپس نسبت به صدور گزارش اقدام می کند چنانچه برای تعیین سود یا تعیین مسئولیت های شرکا در شرکت نیاز به اظهار نظر باشد کارشناس می تواند نظر بدهد.
سهم الشرکه در حقیقت به معنی آورده نقدی و غیر نقدی هر یک از شرکا است که با مشخص بودن آن میزان سود شرکت برای هر یک از شرکا مشخص می شود. سهم الشرکه در شرکت های با مسئولیت محدود و شرکت های تضامنی متفاوت است. در شرکت های تضامنی بدون توجه به میزان سهم الشرکه هر یک از شرکا در برابر قروض شرکت مسئول هستند. اما در شرکت های با مسئولیت محدود یا شرکت های سهامی شرکا به نسبت سهم الشرکه خود نسبت به پرداخت قروض شرکت مسئول هستند.
سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود قابل انتقال به صورت سهام با نام و سهام بی نام نمی باشد مگر اینکه سهم الشرکه به یکی از اعضای شرکا یا به خود شخص انتقال بیابد که در این حالت نیاز به رای حداقل سه ربع شرکا را دارد. همچنین انتقال سهم الشرکه در شرکت تضامنی هیچ یک از شرکا نمی تواند سهم خود را به کسی انتقال بدهد مگر با موافقت همه ی شرکا. کارشناس رسمی می تواند در خصوص انتقال و ابطال و میزان سود گزارشات را تهیه می کند.
و یا برای مثال در شرکت‌های مدنی حق الشرکت بیشتر بر اساس توافق میان اعضا مشخص می‌شود و سهم الشرکه هر فرد نیز می‌تواند کاملا نابرابر تعیین شود. ویژگی مهم شرکت‌های مدنی عدم وجود شخصیت حقوقی در آن است.
نحوه مطالبه حقوقی سهم الشرکه نیز متفاوت است. هم در شرکت‌های مدنی و هم در شرکت‌های تجاری از آن رو که نحوه محاسبه متفاوت است نحوه مطالبه نیز متفاوت است. البته نه به این معنا که روند دادرسی متفاوت باشد نوع مطالبه از سایر شرکاء و یا برآوردن طلب توسط طلبکاران متفاوت است.
موضوع دیگر در خصوص نقل و انتقال سهم الشرکه است. ممکن است بر اساس توافقات صورت گرفته نقل و انتقال سهم الشرکه منوط به تایید سایر شرکا باشد به همین دلیل نیز اغلب مورد اختلاف واقع می‌شود. معمولا در شرکت‌های مسئولیت محدود این الزام دیده می‌شود. البته شرایط چندی در خصوص نقل و انتقال سهم الشرکه وجود دارد که در یادداشت دیگری به آن می‌پردازیم.
کارشناس رسمی حسابداری و حسابرسی برای ارزیابی سهام و سهم الشرکه می تواند با انجام محاسبات روی ریز داراییها اظهار نظر نماید. همچنین اظهار نظر کارشناس رسمی جهت از بین بردن خطر نفوذ خریداران و دیگر افراد مسئول می تواند کمک خوبی برای ارزیابی سهام الشرکه شرکا باشد. طبق اطلاعات مالی که حسابدار شرکت به تایید مسئولان شرکت رسانیده است و به کارشناس حسابداری و حسابرسی می دهد، کارشناس رسمی می تواند فرایند های ارزیابی سهام و سهام الشرکه و سود مربوط به هریک از شرکا را شروع کند. کارشناس رسمی برای ارزیابی سهم الشرکه به اهداف فروش یا انتقال یا ابطال می تواند اظهار نماید و شفاف سازی های مربوطه را انجام بدهد.
