شورای ملی رقابت نهادی است فراقوه ای که از متخصصان رشته ی اقتصاد تشکیل شده است تا از حقوق رقابت پاسداری کند ؛ یعنی با مقرره گذاری در این زمینه از یک طرف و ایفای نقش شبه قضایی خود در موضوعات ضد رقابتی و تخلفات مربوط به انحصار در بازار ، از جریان رقابت در بازار برای حفظ حقوق مصرف کننده اطمینان حاصل می کند .
برای مشاوره شورای ملی رقابت و اعضای آن
برای مشاوره شورای ملی رقابت و اعضای آن
قانونگذار همواره در پی حمایت از قشری است که در کفه ی نابرابری قرار می گیرند ، کارگر و کارفرما ، بزهکار و بزه دیده ، تولید کننده و مصرف کننده و … ؛ یعنی مداخله ی خود را در جهت جلوگیری از تضییع حق یک طرف در مقابل طرف دیگر اقرار می دهد . در همین رابطه شورای ملی رقابت در جهت جلوگیری از ضایع شدن حقوق مصرف کننده بر اثر به وجود آمدن انحصار به وجود آمده است .
اما قبل از آن که بدانیم شورای رقابت چیست باید معنای رقابت در حقوق یا همان حقوق رقابت را بدانیم . به همین دلیل در این مقاله ابتدا بیان می کنیم که حقوق رقابت چیست و بعد از آن به معرفی شورای رقابت و ترکیب اعضای آن خواهیم پرداخت .
حقوق رقابت چیست ؟
حقوق رقابت ، حقوقی است که از مصرف کنندگان در مقابل انحصار در بازار حمایت می کند ؛ یعنی یک شرکت ، یک کارخانه و به طور کلی یک بنگاه اقتصادی ، طوری بر بازار مسلط شود که برای مصرف کننده حق انتخاب باقی نگذارد و افراد مجبور باشند از یک کالا یا خدمات خاص استفاده کنند .
پس حقوق رقابت در پی ایجاد شرایطی است که تولید کنندگان متعددی در موضوعات مشابه حضور داشته باشند و به دنبال رقابتی که بین آن ها به وجود می آید حقوق مصرف کننده تضمین شود ، قیمت ها تعدیل شود ، سطح کیفی کالا و خدمات افزایش پیدا کند و … .
قانونگذار در قانون اجرای سياست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی معنای رقابت را بیان کرده است . بر اساس بند 11 ماده 1 این قانون :
” رقابت : وضعيتی در بازار كه در آن تعدادی توليد كننده ، خريدار و فروشنده مستقل برای توليد ، خريد و يا فروش کالا يا خدمت فعاليت می كنند ، به طوری كه هيچ يک از توليد كنندگان ، خريداران و فروشندگان قدرت تعيين قيمت را در بازار نداشته باشند يا برای ورود بنگاه ها به بازار يا خروج از آن محدوديتی وجود نداشته باشد . “
همین طور بند 12 ماده 1 همین قانون انحصار را تعریف کرده است :
” انحصار : وضعيتی در بازار كه سهم يك يا چند بنگاه يا شركت توليد كننده ، خريدار و فروشنده از عرضه و تقاضای بازار به ميزانی باشد كه قدرت تعيين قيمت و يا مقدار را در بازار داشته باشد ، يا ورود بنگاه های جديد به بازار يا خروج از آن با محدوديت مواجه باشد . “
مثال انحصار زمانی است که مثلا یک سایت سفارش آنلاین غذا با تعدادی رستوران قرارداد ببندد و در این قرارداد حق همکاری با دیگر سایت های مشابه را از آن ها سلب کند . این موضوع یکی از مواردی است که شورای رقابت به رسیدگی به آن پرداخته است .
برای کنترل موارد ذکر شده در قانون اجرای سياست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی ، شورایی تحت عنوان شورای ملی رقابت به وجود آمده است که در ادامه آن را معرفی می کنیم .
شورای رقابت
شورای رقابت در حقوق ایران شورایی است که بر حقوق رقابت و عملکرد بنگاه ها نظارت دارد . این شورا در نظر برخی نهادی قضایی است و در نظر برخی نهادی اداری . در حقیقت شورای رقابت نهادی فرا قوه ای است که به مقررات گذاری در زمینه رقابت در بازار پرداخته و همچنین به عنوان مرجع شکایات درباره تخلفات از مواد فصل نهم قانون اجرای سياست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی یعنی تسهيل رقابت و منع انحصار عمل می کند .
از موارد دیگری که شورای رقابت نسبت به آن به عنوان مرجع تصمیم گیری و به نوعی نهاد شبه قضایی عمل می کند ، شکایات در راستای تأخیر و عدم صدور مجوز کسب و کار است که در ماده 7 قانون اجرای سياست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی صراحتا ذکر شده است که :
” به منظور تسهيل سرمايه گذاری در ايران ، مراجع صدور مجوز های كسب و كار موظف اند شرايط و فرآيند صدور يا تمديد مجوزهای كسب و كار را به نحوی ساده كنند كه هر متقاضی مجوز كسب و كار در صورت ارائه مدارک مصرح در پايگاه اطلاع رسانی مجوزهای كسب و كار ، بتواند در حداقل زمان ممكن ، مجوز مورد نظر خود را دريافت كند … “
همچنین افراد می توانند در رابطه با موضوع ماده (۱۹) قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار در شورای رقابت شکایت انجام دهند .
نکته ای که در رابطه با رسیدگی های شورای رقابت وجود دارد این است که ، رسیدگی در شورا صرفا از طریق شکایت افراد حقیقی و حقوقی آغاز نمی شود . بلکه خود شورای رقابت نیز اگر متوجه وجود تخلفی در این زمینه ها باشد ، راسا پیگیری می کند . حتی اگر شاکی ، شکایت خود را پس بگیرد ، اگر شورا تشخیص دهد می تواند پیگیری را ادامه دهد .
برای آشنایی با موارد قابل شکایت در شورای ملی رقابت و همچنین نحوه ثبت شکایت به مقاله ثبت شکایت در سامانه شورای ملی رقابت مراجعه کنید .
اعضای شورای رقابت
اعضای شورای ملی رقابت از متخصصان و صاحب نظران این زمینه هستند که ترکیب آن ها به شرح زیر است :
سه نماینده مجلس از بین اعضای کمیسیون های اقتصادی ، برنامه و بودجه و محاسبات و صنایع و معادن ، از هر کمیسیون یک نفر به انتخاب مجلس شورای اسلامی به‌عنوان ناظر
دو نفر از قضات دیوان عالی کشور به‌انتخاب و حکم رئیس قوه قضائیه
دو صاحب‌نظر اقتصادی برجسته به‌پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و حکم رئیس جمهور
یک حقوقدان برجسته و آشنا به حقوق اقتصادی به پیشنهاد وزیر دادگستری و حکم رئیس جمهور
دو صاحب نظر در تجارت به پیشنهاد وزیر بازرگانی و حکم رئیس جمهور
یک صاحب نظر در صنعت به پیشنهاد وزیر صنایع و معادن و حکم رئیس جمهور
یک صاحب نظر در خدمات زیر بنایی به پیشنهاد رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و حکم رئیس جمهور
یک متخصص امور مالی به‌پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و حکم رئیس جمهور
یک نفر به انتخاب اتاق بازرگانی ، صنایع و معادن ایران
یک نفر به انتخاب اتاق تعاون مرکزی جمهوری اسلامی ایران
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شورای ملی رقابت و اعضای آن در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی کارشناس رسمی دادگستری نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی کارشناس رسمی دادگستری به سوالات شما عزیزان پیرامون شورای ملی رقابت و اعضای آن پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- شورای ملی رقابت چیست ؟
شورای ملی رقابت ، یک شورای تنظیم کننده در بازار برای جلوگیری از انحصار است که ما در این مقاله آن را مورد بررسی قرار داده ایم .
2- اعضای شورای ملی رقابت چگونه انتخاب می شوند ؟
اعضای شورای ملی رقابت متخصصین اقتصادی هستند که اکثرا توسط نهاد های مربوط به این حوزه انتخاب می شوند که ما در این مقاله به آن پرداخته ایم .
3- هدف شورای ملی رقابت چیست ؟
شورای ملی رقابت در پی جلوگیری از به وجود آمدن انحصار و جریان داشتن رقابت برای حفظ حقوق مصرف کننده است که در این مقاله به طور کامل بررسی شده است .
برای مشاوره شورای ملی رقابت و اعضای آن
برای مشاوره شورای ملی رقابت و اعضای آن
