[ad_1]
نویسندگان و ناشران معمولا برای انجام همکاری‌های خود اقدام به عقد قرارداد می‌کنند. این قرارداد‌ها در خصوص تولید و یا ترجمه یک اثر و چاپ آن توسط ناشر است. مفاد این قرارداد در خصوص الزامات ناشر و نویسنده است معمولا نویسنده و ناشر با عقد این قرارداد حق خود را در خصوص اثر مشخص می‌کنند. این حقوق شامل هزینه‌های نویسندگی و یا چاپ، حق تجدید چاپ و هزینه آن، امکان یا عدم امکان انتشار فایل در فضای مجازی و یا درآمد و حق فروش آن و یا حتی تکمیل یک اثر در چند جلد مختلف است. البته در ادامه اشاره می‌کنیم که جزئیات بیشتری در قرارداد‌های معمولا گنجانده می‌شوند.
اما بازار نشر به دلایل مختلفی گاها زمینه ساز اختلافاتی نیز می‌شود و تقریبا بیشتر اختلافات نیز ناشی از قرارداد‌هاست. کارشناس رسمی دادگستری طبع و نشر با توجه به این که تخلفات زیادی نیز در این حوزه اتفاق می افتد به بررسی اختلافات که عمدتا ناشی از قرارداد است می‌پردازد.
اختلاف اول ناشی عدم تعهد ناشر نسبت به چاپ اثر است. ناشران می‌توانند به دلایل مختلفی از چاپ یک اثر خودداری کنند. افزایش هزینه چاپ، عدم دریافت مجوز، سانسور کتاب، اختلاف با نویسنده و مواردی از این قبیل بهانه مهم در عدم تعهد است. برای مثال ناشر و نویسنده توافق کرده‌اند که در ازای هزینه‌ای خاص اثری را چاپ کنند اما در جریان دریافت مجوز بخشی از اثر سانسور می‌شود. بنابراین محتوای متنی که توافق و قرارداد بر سر آن صورت گرفته و متنی که سانسور شده تفاوت‌هایی وجود دارد به همین دلیل ناشر ممکن است ادعا کند که چاپ این اثر برای او به صرفه نیست و حتی قرارداد قبلی را با توجه به تغییر محتوا به طور کلی نادیده بگیرد.
اختلاف دوم در خصوص عدم تعهد نویسنده به تهیه اثر است. در دوره‌های مختلف خصوصا در حوزه ترجمه کتاب‌های زیادی در جهان اهمیت پیدا می‌کنند. به همین دلیل بسیاری از ناشران برای کسب سود و یا تبلیغات اقدام به استخدام و یا عقد قرارداد با مترجمین می‌کند تا یک اثر را ترجمه کنند. اما ممکن است مترجم به دلیل دریافت پیشنهادات بهتر به دلایل مختلفی از ترجمه خودداری کند تا قرارداد و تعهدش سلب شود. این دو مورد در بروز اختلافات عدم پایبندی بسیار شایع هستند و کارشناس دادگستری طبع و نشر به موضوعات این چنینی بسیار روبروست.
اما اختلاف سوم در خصوص هزینه‌های چاپ یک اثر است. در عرف معمول ناشر باید هزینه‌ای را به عنوان حق الزحمه به مترجم و یا نویسنده بپردازد اما اوضاع نامطلوب در بازار کتاب باعث شده که بسیاری از افراد هزینه چاپ کتاب را هم به ناشر بپردازند! بنابراین اختلافاتی حول تعیین هزینه چاپ کتاب و همچنین عدم پرداخت مطالبات چاپ به وجود می‌آید. عدم پرداخت مطالبات معمولا از سوی ناشران صورت می‌گیرد. در قرارداد‌های چاپ نویسنده و ناشر بر سر تیراژ و غیره توافق می‌کنند و بر آن اساس هزینه‌ای را به نویسنده پرداخت می‌کنند و مقرر می‌شود که برای هر بار تجدید چاپ تا یک سال خاص در آینده به تناسب تیراژ و همچنین بازار کتاب هزینه‌ای به نویسنده بازپرداخت شود. اما به چند دلیل اختلاف ایجاد می‌شود اولا تعیین میزان حق نویسنده از تجدید چاپ است و دوما اقدام ناشر به تجدید چاپ کتاب بدون کسب رضایت از نویسنده و یا حتی اعلام تجدید چاپ است.
اختلاف چهارم در خصوص واگذاری چاپ‌های دیگر کتاب به سایر ناشران است. بسیاری از نویسندگان به دلایل مختلفی چون عدم توانایی ناشر در تبلیغات و فروش و یا تاخیر در تجدید چاپ کتاب و یا عدم پرداخت مطالبات اقدام به عقد قرارداد جدید با ناشر دیگری می‌کنند. معمولا در قرارداد‌های چاپ نویسندگان حق چاپ را به ناشر واگذار می‌کنند و یا برای آن ساز و کاری قائل می‌شوند اما در موراد استثنائی نیز ممکن است این حق کماکان در اختیار نویسنده باشد بنابراین در صورت بروز اختلاف کارشناس رسمی طبع و نشر با مراجعه به قرارداد ساز و کار چاپ و حق چاپ را بررسی می‌کند. در صورتی که حق چاپ با ناشر باشد قطعا نویسنده به دلایلی مرتکب جرم شده که خود آن دلایل می‌تواند طرح دعوی علیه ناشر هم باشد و معمولا به موضوع پیچیده‌ای تبدیل می شود.
اما اختلاف پنجم و آخر در خصوص انتشار فایل کتاب در فضای مجازی و یا فروشگاه‌های اینترنتی است. در عرف ایجاد شده نویسنده حق انتشار را به ناشر واگذار می‌کند. و در مورادی نیز ناشر متعهد می‌شود در صورت انتشار هزینه‌ای را به نویسنده بپردازد اما چون میزان فروش یک کتاب در سایت‌ها معمولا نامشخص است نویسنده به طور کلی هزینه‌ای را دریافت و این حق را واگذار می‌کند. بنابراین در صورتی که ناشر اقدام به انتشار فایل بدون توافق با نویسنده کند امکان طرح دعوی را فراهم کرده و همچنین در مورادی نویسندگان به دلیل بد عهدی و یا هر دلیل دیگری اقدام به انتشار فایل کتاب به قصد ضرر رساندن به ناشر می‌کند. که باز هم کارشناس طبع و نشر در مورد این اختلافات اظهار نظر می‌کند.
بنابراین در صورت بروز اختلاف در قرارداد‌های چاپ، چه اختلاف در تعیین هزینه‌ها و چه اختلاف در تفسیر قرارداد و تعیین حق و حقوق ناشر و نویسنده می‌توانید به کارشناس رسمی دادگستری طبع و نشر مراجعه نمائید و یا برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره تلفن‌های موجود تماس حاصل فرمائید.
