دیدگاه کارشناس رسمی دادگستری امور آب درباره حفر چاه های غیر مجاز

اگر بگوییم بیشترین پرونده هایی که کارشناس رسمی دادگستری امور آب با آن رو به رو است در خصوص حفر چاه های غیر مجاز است، بی دلیل نگفته ایم. دولت محدودیت های زیادی برای جلوگیری از حفر این چاه ها اعمال کرده است. اما متاسفانه خشکسالی مهم ترین عاملی شده است که این پدیده به صورت گسترده هنوز هم اتفاق می‌افتد.
به چه حفاری‌هایی غیر مجاز می‌گویند؟ اگر بخواهیم یک جواب کلی به این پرسش دهیم، تمام حفاری هایی که بدون کسب مجوز از سازمان آب انجام می‌شوند حفاری غیر مجاز می‌گویند. حفاری های غیر مجاز به چند شکل انجام می‌شوند. در برخی از مناطق هنوز هم احتمال به آب رسیدن از طریق حفر چاه های دستی وجود دارد. اما در بسیار از جاه های کشور برای رسیدن به آب باید از دستگاه های حفاری استفاده کرد، به چاه‌هایی که با این دستگاه ها حفر می‌شوند چاه عمیق می‌گویند. از نظر کارشناس دادگستری امور آب حفر هر دو نوع چاه بدون کسب جواز غیر قانونی است.
مصادیق حفر چاه‌های غیر مجاز اعم از دستی و عمیق سه نوع حفر است. 1- حفر یک چاه در محدوده ای که قبلا هم مجوز حفر نداشته است. 2- عمیق تر کردن چاه هایی که مجوز دارند. 3- پلمب یک چاه جواز دار و حفر یک چاه جدید بدون کسب مجوز.
در ارتباط با مصادیق بالا باید بگوییم سه نوع مجوز حفر صادر می‌شود که به ترتیب در ارتباط با تخلفات مذکور هستند. اول مجوز حفر چاه ( اولین چاه در یک محدوده)، دوم مجوز کف شکنی ( عمیق تر کردن چاه) و سوم مجوز جابجایی چاه. بنابراین اگر این سه عمل بدون مجوز انجام شود مصداق جرم است.
چرا چاه های غیر مجاز حفر می‌شوند؟ جالب است بدانید مجوز نداشتن تنها دلیل حفر چاه غیر مجاز نیست. از نظر کارشناس رسمی امور آب سه دلیل اصلیی برای این کار وجود دارد. 1- خشکسالی و کمبود آب 2- هزینه اندک حفر چاه غیر مجاز 3- زمان بر بودن اخذ مجوز.
بسیاری از زمین های کشاورزی و باغی در گذشته از آب های سطحی و یا چاه‌های غیر مجاز استفاده می‌کردند که به دلیل فراوانی آب نظارت چندانی بر آنها نمی شد. زندگی این کشاورزان بسته به محصولاتی است که تولید می‌کنند اما به یکباره منبع آب آن ها خشک می‌شود. آن ها از یک طرف توان مالی لازم برای اخذ مجوز و حفر چاه را ندارند و از سوی دیگر محصولاتشان در معرض نابودی قرار گرفته است، بنابراین اقدام به حفر چاه غیر مجاز می‌کنند.
بنابراین قرار گرفتن در شرایط اضطراری هم از عوامل حفر چاه غیر مجاز است. مثلا فرض کنید چاه کشاورزی در اواسط تابستان خشک می‌شود و محصولات او نیاز شدیدی به آب دارند و وقت کافی برای اقدام به کسب مجوز را ندارد بنابراین به دنبال حفاران غیر مجاز می‌روند.
نکته ای که برای کارشناس آب هم بسیار جالب توجه است سرعت حفر حفاران و دستگاه های حفاری غیر مجاز است. برخی از حفاران قادرند در طول یک شب بیش از سی متر چاه غیر مجاز حفر کنند. بنابراین نکته ای که در بالا در خصوص دلایل حفر چاه غیر مجاز گفتیم در اینجا بهتر نمود پیدا می‌کند. در برخی مواقع نداشتن مجوز عامل حفر غیر قانونی نیست بلکه سرعت و هزینه پایین آن ها برخی را وسوسه می‌کند.
اما مجازات حفاران غیر مجاز و صاحبان چاه چیست؟ دادگاه معمولا با توجه به سابقه حفار و جرمی که اتفاق افتاده است ممکن است حکم توقیف دستگاه، شلاق و یا حتی زندان را برای آن ها صادر کند که البته حکم توقیف دستگاه قطعی است و یا حداقل لوازم چاه زنی را از دستگاه جدا و توقیف می‌کنند. در خصوص فردی که اقدام به حفر چاه غیر مجاز کرده نیز مجازاتی چون پر کردن چاه، شلاق، جریمه نقدی و حتی حبس در نظر گرفته می‌شود که پر کردن چاه و جریمه نقدی در پرونده های مشابه حکم ثابتی بوده اند.