هنر بافت و طراحی قالیچه های تصویری در ایران مانند تمام هنرهای مرسوم و متداول در رشته ی صنایع دستی دارای قدمت و پیشینه ای ست که مطالعه درباره ی آن می تواند جهت شناسایی این هنر برای بافندگان فرش و هنرآموزان این رشته مفید باشد.
از مهم ترین تصاویر مندرج در طرح و نقشه ی قالیچه های تصویری، چهره و پرتره ی شاهان بود. بافندگان با ایجاد طرح و نقشه هایی که متاثر از چهره ی شاهان بود آثار قابل توجهی خلق می کردند که جنبه ی هنری آن به خاطر حضور و وجود چهره شاهان صاحب مکنت، بیشتر به چشم می آمد و سبب قدرت نمایی بافندگان آن می شد.
اما در باب طراحی چهره و ورود آن به نقشه ی قالیچه های تصویری باید پیشینه ی صنعت چاپ در ایران را در نظر آورد . چرا که حضور و بروز این صنعت بود که سبب ثبت چهره ها می شد و زمینه را برای طراحی بافندگان فرش فراهم می کرد تا آن ها بتوانند با توسل به تصاویر ثبت شده توسط صنعت چاپ ، نقش چهره ها به ویژه چهره ی پادشاهان را طراحی کنند و در بافت قالیچه های تصویری سرلوحه خویش کنند.
قدمت صنعت چاپ در ایران به سال 1280هجری قمری و همزمان با سلطنت ناصر الدین شاه می رسد. در این عهد برای نخستین بار صنعت عکاسی وارد ایران شد و به موجب آن ثبت و ضبط تصاویر در ایران رواج پیدا کرد.
این صنعت نوظهور مورد اقبال همگان به ویژه شاه وقت قرار گرفته بود، ناصرالدین شاه علاقه ی ویژه ای به هنر عکاسی نشان می داد و همین موضوع سبب رونق گرفتن این صنعت شد و از همین رو موضوعات تازه و بدیعی در زمینه ی هنرهای تصویری آن زمان به وجود آمد.
یکی از هنرهای تصویری محبوب و موثر که بر روند بافت قالیچه های تصویری هم تاثیر خود را گذاشته بود به وجود آمدن طرح نقش شاهی در نقشه های قالیچه های تصویری بود. به این معنا که پس از ثبت عکس پادشاهان توسط دوربین عکاسی ، آن عکس به طراحان فرش تحویل داده می شد و آن ها از روی عکس، نقشه چهره ی پادشاهان را طراحی می کردند و بافندگان فرش بر اساس نقشه های موجود، شروع به بافت قالیچه های تصویری می کردند.
این قالیچه ها که حالا مانند تابلوی عکس، نمودار تصویر شاهان بود، به علت ارزشمند بودن تصاویر مندرج در آن ها از نمونه های مشابه متمایز می شدند و دارای ارزش دو چندان بودند. به همین سبب بود که استفاده کنندگان از این فرش ها به جای آنکه آن ها را بر روی زمین پهن کنند، به جهت جلوگیری از لگد مال
شدن تصاویر پادشاهان، آن ها را بر روی دیوار نصب می کردند. از همین رو به تدریج کارکرد فرش ها درین دوره تغییر کرد و به جای اینکه به عنوان پوششی برای سطح زمین استفاده شود برای زینت و تزیین و ارج نهادن به تصاویر شاهی مندرج در طرح قالیچه های تصویری استفاده می شد و هویت این قالیچه ها را به تابلوی نقاشی نزدیک می ساخت.
در صورت نیاز به مشاوره ، طرح و پیگیری اختلافات در طراحی و تولید و فرش، ارزیابی و تعیین میزان خسارت و مسائل مربوط می توانید با کارشناسان دادگستری رشته فرش در ارتباط باشید.
