تعیین حریم روخانه ها با توجه به متغیر های چندی انجام می‌شود و در برخی از مواقع هم تعیین دقیق آن ها کار پیچیده‌ای است. کارشناس رسمی دادگستری امور آب در خصوص حریم روخانه ها، برکه ها و نهرها اظهار نظر می‌کند. حریم آن بخش از رودخانه یا جوی است که پس از شروع ابتدای خشکی آن آغاز می شود. حریم رودخانه ها، برکه ها و نهرها بر دوع است: حریم کمی و حریم کیفی. تعیین هر دو حریم برای محافظت از آب ها بسیار اهمیت دارد.
حریم کمی چگونه محاسبه می‌شود؟ محاسبه حریم کمی چندان کار مشکلی نیست. بسته به نوع دریاچه، رودخانه و یا نهر بین یک تا بیست متر را به عنوان حریم کمی در نظر می‌گیرند. حریم کمی به منظور لایروبی و یا بهره برداری از آن منبع تعیین می‌گردد. برای مثال فرض کنید یک نهر از میان زمین های کشاورزی می گذرد. کشاورز تا چه فاصله ازنهر اجازه کشت دارند؟ با توجه به اینکه نهر ها هر ساله و یا هر دو سال یکبار نیاز به لایروبی دارند، باید فضای لازم برای لایروبی آنها وجود داشته باشد. کشاورز در حریمی که سازمان منطقه ای آب تعیین کرده است حق حق هیچگونه کشت و با لوله گذاری و یا هر کار دیگری را ندارد. تعیین میزان دقیق این حریم را کارشناس دادگستری امور آب بر اساس عرض و عمق نهر بین یک تا بیست متر تعیین می‌کند.
موارد اختلافی وجود داشته است که کشاورز مدعی شده است به دلیل لایروبی به او خسارت وارد شده است. شرح اینکه در این موضوع چه اتفاقی افتاده و آیا خسارت گفته شده در حریم نهر بوده یا خیر بر عهده کارشناس رسمی دادگستری امور آب است.
حریم کیفی رودخانه ها و نهر ها 150 متر است. حریم کیفی به منظور محافظت از رودخانه ها تعیین می‌گردد. حداقل و میزان قانونی آن همان 150 متر است اما گاها ممکن است بیشتر از این متراژ هم در نظر گرفته شود. تعیین 150 متر بر اساس معیار های استاندارد جهانی مشخص شده است.
خشکسالی باعث شده است که آب رودخانه ها و نهر ها کم و یا حتی خشک شوند و برخی اقدام به ساخت و ساز در این مناطق و نصب تاسیسات کنند. با توجه به اینکه رودخانه خشک شده است شاید تعیین بستر رودخانه سخت باشد اما کارشناس رسمی امور آب با توجه به تخصص و اطلاعاتی که در اختیار دارد باید حریم دقیق رودخانه را مشخص کند و در مورد ساخت و ساز نظرش را به دادگاه ارائه کند. در صورتی که ساخت و ساز در حریم رودخانه انجام شده باشد، حکم به تخریب آن صادر خواهد شد.
به طور کلی هر فعالیتی که در حریم رودخانه ها انجام شود و باعث خسارت و یا تاثیر منفی بر رودخانه شود ممنوع می‌باشد. برای مثال کشاورز نمی‌تواند در حریم کیفی نهر اقدام به حفر چاه کند و یا از کود های شیمیایی برای کشاورزی غرقابی در آنجا استفاده کند چرا که اولی باعث کاهش آب نهر می‌شود و دومی باعث آلودگی آن.
بنابراین تعیین دقیق حریم رودخانه ها توسط کارشناس آب هم باعث محافظت از آب ها می شود و جلوی زمین خوران را برای تجاوز در بستر دریا خواهد گرفت.
