خیارات مختص عقد بیع در قانون مدنی

[ad_1]

خیارات اختصاصی قرارداد بیع ، به آن دسته از اختیارات قانونی برای فسخ قرارداد گفته می شود که صرفا در مورد عقد بیع یا خرید و فروش کاربرد دارند ؛ نه قراردادهای دیگر . خیارات مختص عقد بیع ، شامل خیار مجلس برای فسخ معامله توسط هر یک از متعاملین ، خیار حیوان برای خریدار و خیار تاخیر ثمن برای فروشنده می باشند . 

برای مشاوره خیارات مختص عقد بیع

برای مشاوره خیارات مختص عقد بیع

عقد بیع در قانون مدنی ، همان قرارداد خرید و فروشی است که افراد ، با هم تنظیم می کنند و به موجب آن ، یکی از طرفین ، مالی را در ازای پرداخت مبلغی مشخص ، به طرف دیگر تملیک می کند . برای تنظیم عقد بیع ، همه توافقات افراد ، معتبر است ، به شرط اینکه خلاف قانون مدنی نباشند . در این حالت ، قرارداد ، لازم الاجرا است و طرفین باید به مفاد آن پایبند باشند .

البته ، گاهی بنا به دلایلی ، طرفین از بیع ، منصرف می شوند و قصد دارند آن را به هم بزنند . اما همانطور که گفتیم ، عقد بیع ، لازم است . در این حالت ، قانون مدنی به افراد ، این اختیار را داده که در شرایط خاص بتوانند به آن قرارداد خاتمه دهند . البته ، برخی از این اختیارات قانونی برای فسخ معامله ، به نام ” خیارات ” ، مختص عقد بیع هستند ، لذا هم خریدار و هم فروشنده ، می توانند با اطلاع از آنها ، در صورت لزوم اقدام به فسخ معامله نمایند .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که خیارات اختصاصی عقد بیع کدام هستند و سپس ، انواع خیارات اختصاصی قرارداد بیع ، اعم از خیار مجلس ، خیار حیوان و خیار تاخیر پرداخت ثمن را مورد بررسی قرار داده و نکات حقوقی مربوط به آنها را شرح دهیم .

خیارات مختص عقد بیع در قانون مدنی

بر اساس قانون مدنی ، عقد بیع یا خرید و فروش ، یکی از انواع عقود لازم تلقی می شود و طرفین ، می بایست پس از منعقد نمودن قرارداد ، به آن پایبند بوده و به مفاد آن عمل نمایند . البته ، قراردادهای لازم را نیز ، در برخی شرایط ، می توان بر هم زد .

در حالت اول ، زمانی که دو طرف قرارداد بیع ، با یکدیگر در خصوص فسخ قرارداد به توافق برسند و هر دو ، تمایل به بر هم زدن آن داشته باشند ، می توانند اصطلاحا اقدام به اقاله قرارداد کنند که شرط لازم برای اقاله بیع ، رضایت هر دوی متعاملین است .

در حالت دوم ، هر یک از طرفین ، می تواند حتی بدون رضایت دیگری ، اقدام به بر هم زدن قرارداد نموده و آن را به هم بزند که اصطلاحا به این عمل ، فسخ قرارداد گفته می شود . البته ، فسخ قرارداد توسط هر یک از طرفین ، نیازمند استناد به دلیل موجهی است .

این دلایل موجهه ، در قانون مدنی ، تحت عنوان ” خیارات ” نامگذاری شده اند . انواع خیارات قانون مدنی ، شامل خیار مجلس ، خیار حیوان ، خیار تاخیر ثمن ، خیار رویت و تخلف از وصف ، خیار غبن ، خیار تدلیس ، خیار عیب ، خیار شرط و خیار تبعض صفقه می شوند که در انواع و اقسام قراردادها ، حسب مورد و شرایط ، می توانند مورد استفاده قرار گیرند .

با این حال ، برخی از خیارات ، مختص عقد بیع یا خیارات اختصاصی قرارداد بیع هستند ، به این معنا که از آنها ، فقط می توان برای فسخ عقد بیع استفاده کرد و در مورد سایر قراردادها مثلا عقد اجاره یا عقد صلح و هبه ، نمی توان آنها را جاری ساخت . بر اساس قانون مدنی ، خیارات اختصاصی قرارداد بیع ، شامل خیار مجلس ، خیار حیوان و خیار تاخیر ثمن می باشد که در ادامه ، به بررسی انها می پردازیم .

البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که خیارات مذکور ، تنها خیاراتی نیستند که در عقد بیع جاری هستند ، بلکه سایر خیارات را نیز می توان در مورد قرارداد بیع نیز اعمال کرد ، منتها آن خیارات ، اختصاصی به عقد بیع ندارند که جزئیات بیشتر را می توانید در مقاله زیر نیز مطالعه نمایید .

حتما بخوانید: خیارات در حقوق و انواع آن

خیار مجلس

اولین خیار مختص عقد بیع ، خیار مجلس است . بر اساس ماده 397 قانون مدنی ، هر یک از خریدار و فروشنده عقد بیع ، بعد از منعقد نمودن قرارداد خرید و فروش ، تا زمانی که از مجلس و محل عقد خارج نشده و از هم دور نشده اند ، حق فسخ قرارداد را دارند که به این خیار ، اصطلاحا خیار مجلس گفته می شود که اولین خیار اختصاصی قرارداد بیع می باشد .

این خیار که فقط در عقد بیع جاری است ، از زمان انعقاد معامله تا زمان جدا شدن آنها ، برای هر دوی طرفین ، حق فسخ قرارداد ایجاد می کند . به همین دلیل ، به محض جدا شدن متبایعین ، حق اعمال خیار مجلس از بین می رود .

همچنین ، در صورتی که طرفین ، حین عقد بیع ، شرط کنند که این خیار ساقط شود ، دیگر نمی توان به آن استناد نمود . علاوه بر این ، در صورتی که هر کدام از طرفین ، در مبیع یا ثمن تصرفی انجام دهند ، به منزله انصراف از اعمال خیار مجلس و در نتیجه سقوط حق فسخ به واسطه خیار مجلس می باشد .

خیار تاخیر ثمن و شرایط اعمال آن

خیار حیوان

یکی دیگر از انواع خیارات اختصاصی قرارد بیع ، خیار حیوان می باشد . بر اساس ماده 398 قانون مدنی ، خیار حیوان ، صرفا در مورد خرید و فروش حیوانات زنده کاربرد دارد و به این معنا است که صرفا خریدار ، تا مدت زمان سه روز پس از خرید آن حیوان ، می تواند اقدام به فسخ قرارداد بیع نماید .

دلیل پیش بینی خیار حیوان در عقد بیع ، این است که ممکن است حیوان ، معیوب یا مریض بوده و در این مدت ، با تشخیص موضوع ، بتوان قرارداد بیع را فسخ کرد که این خیار ، به نوعی مشابه خیار عیب است ؛ اما با آن تفاوت دارد . البته ، در طول مدت سه روز پس از خرید حیوان ، نباید تصرفی در آن انجام داد که مبین انصراف از اعمال خیار حیوان باشد ، مثلا چیدن پشم گوسفند یا نعل زدن اسب .

علاوه بر این ، خیار حیوان ، در برخی شرایط دیگر نیز ممکن است ساقط شود . در شرایطی که ضمن قرارداد و یا پس از عقد بیع ، شرط سقوط خیار حیوان شده و یا اسقاط کافه خیارات شرط شده باشد ، دیگر خریدار نمی تواند به این خیار استناد نماید . همچنین ، پس از سپری شدن مدت سه روز از عقد بیع ، دیگر نمی توان خیار حیوان را اعمال کرد .

خیار حیوان چیست

خیار تاخیر ثمن

خیار تاخیر ثمن ، سومین خیار مختص عقد بیع در قانون مدنی می باشد که در ماده 402 این قانون ، شرایط اعمال آن ، توضیح داده شده است . بر اساس این ماده ، در صورتی که مبیع یا مال فروخته شده ، عین خارجی یا در حکم آن بوده و برای پرداخت بهای معامله یا تسلیم مبیع ، مدت زمان خاصی تعیین نشده باشد ، در صورتی که سه روز از تاریخ بیع گذشته و در طول این مدت ، نه فروشنده کالای فروخته شده را تحویل داده و نه مشتری ، تمام مبلغ معامله را بپردازد ، فروشنده ، اختیار فسخ کردن معامله را خواهد داشت .

لازم به ذکر است که یکی از شرایط مهم اعمال خیار تاخیر پرداخت ثمن ، این است که برای پرداخت ثمن یا تحویل مبیع ، نباید زمان مشخصی میان متعاملین ، تعیین شده باشد ؛ در غیر این صورت ، حق فسخ قرارداد بیع ، به وجود نخواهد آمد .

مهلت اعمال این خیار ، سه روز از زمان بیع بوده ؛ اما اگر مبیع ، از اموالی باشد که در کمتر از سه روز فاسد یا کم قیمت می شود ، خیار تاخیر ثمن ، از موقعی شروع می شود است که مبیع ، در حالت فاسد شدن یا کاهش قیمت قرار می گیرد .

خیار تاخیر پرداخت ثمن یا بهای معامله ، اختصاص به فروشنده داشته و خریدار ، حق فسخ معامله را ندارد . اما اگر فروشنده ، ثمن معامله را مطالبه کرده و طبق شواهد قرائن ، مشخص شود که منظور وی ، التزام به قرارداد بوده است ، خیار تاخیر ثمن ، ساقط می شود .

در صورتی که مشتری ، ثمن معامله را به بایع بدهد ؛ اما وی از گرفتن ثمن امتناع کند ، اختیار فسخ نخواهد داشت . اما دادن مقداری از ثمن معامله و یا دادن آن به شخصی که حق دریافت ثمن معامله را ندارد ، حق اعمال خیار تاخیر ثمن از سوی بایع یا فروشنده را ساقط نمی کند .

اسقاط کافه خیارات یعنی چه

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص خیارات مختص عقد بیع در کانال تلگرام حقوق عقود و قراردادها عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی کارشناس رسمی دادگستری نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی کارشناس رسمی دادگستری به سوالات شما عزیزان پیرامون خیارات مختص عقد بیع پاسخ دهند .

سوالات متداول

1- خیارات مختص عقد بیع کدامند ؟

بر اساس قانون مدنی خیارات اختصاصی قرارداد بیع شامل خیار حیوان برای خریدار و خیار مجلس برای متعاملین و خیار تاخیر ثمن برای فروشنده می باشد که برای آَشنایی با آنها می توانید مقاله را مطالعه نمایید .

2- خیار تاخیر ثمن یعنی چه ؟

در صورتی که برای پرداخت ثمن یا تسلیم مبیع مهلتی تعیین نشده و با گذشت سه روز از قرارداد نه بایع مبیع را تسلیم کرده و نه مشتری ثمن را پرداخت کند فروشنده حق فسخ قرارداد را دارد که شرح آن درمتن مقاله آمده است .

3- خیار مجلس چیست ؟

بر اساس قانون مدنی تا زمانی که متعاملین از مجلس یا محل خرید و فروش متفرق نشده اند هر یک از آنها می توانند قرارداد بیع را فسخ کنند که جزئیات مربوط به این خیار در قانون مدنی را می توانید در متن مقاله مطالعه نمایید .

برای مشاوره خیارات مختص عقد بیع

برای مشاوره خیارات مختص عقد بیع