معرفی شغل منجم / ستاره شناس

اگر به علم علاقه زیادی داشته و عاشق ستاره ها، سیارات و جهان هستید، این شغل می تواند برای شما مناسب باشد.
 
نجوم یا اخترشناسی علم بررسی موقعیت، تغییرات، حرکت و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پدیده‌های آسمانی از جمله ، ستاره‌ها، سیاره‌ها، دنباله‌دارها، کهکشان‌ها و پدیده‌هایی مانند شفق قطبی و تابش زمینه کیهانی است که منشأ آنها در خارج از جو زمین قرار دارد. نجوم با علوم فیزیک، شیمی و ریاضی ارتباط نزدیکی دارد. در سالهای اخیر حتی علمی مانند زیست شناسی به کمک ستاره شناسی آمده است و بحث موجودات برون زمینی ، مسأله پیدایش حیات و نیز امکان زندگی در دیگر کرات آسمانی ، رابطه روز افزون این دو علم را طلب می‌کند.
 
فردی که اطلاعات گسترده و تخصص در حوزه نجوم داشته و روی اجرام آسمانی مانند ستارگان، سیارات و کهکشان‌ها مطالعه می‌کند را منجم یا اخترشناس می گویند. منجمان به دو گروه حرفه ای و آماتور تقسیم می شوند. منجمان حرفه ای افرادی هستند که در زمینه نجوم دارای تحصیلات دانشگاهی در یکی از شاخه های نجوم بوده  و از این راه در زندگی امرار معاش می کنند یعنی به عنوان شغل به آن می نگرد. منجمان آماتور افرادی هستندکه از روی علاقه وارد این رشته شده و لزوما افراد تازه کاری نیستند.
 
منجم به طور گسترده از روش های علمی برای مطالعه جهان استفاده می کند. در واقع کار اصلی او انجام تحقیقات می باشد.  او می تواند به صورت تخصصی در زمینه هایی مانند علم سیارات یا  کهکشان ها کار کند. اخترشناس باید در کنار علاقه فراوان، قدرت مشاهده خوبی داشته و فردی منطقی و بسیار صبور باشد.
 
ایران سابقه طولانی در علم نجوم داشته و منجمان زیادی را در دل خود پرورانده است. ولی متاسفانه در سده های اخیر این علم در کشور مورد غفلت واقع شده است. بسیاری از کشورهای دیگر با بهره گیری از دستاوردهای دانشمندان ایرانی چون ابوریحان بیرونی، خواجه نصیرالدین طوسی و… به پیشرفت های بزرگی در علم نجوم دست یافتند و دانشمندان بزرگی را در خود پرورش داده اند. امید است با همت جوانان علاقه مند و کوشا این علم بار دیگر در ایران به شکلی شایسته احیا شود.
 
اخترشناس باید با شرکت در جلسات و کنفرانس های علمی مختلف و به کمک منابع علمی معتبر موجود این حوزه، از آخرین یافته ها و پیشرفت های نجوم اطلاع یابد. همچنین خود نیز باید نتایج کارهای تحقیقاتی خود را به صورت عمومی انتشار دهد.

ساعات کاری ستاره شناس معمولا طولانی و نامنظم است و بسته به نوع پروژه شب ها و تعطیلات را هم می تواند شامل می شود. معمولا کار ستاره شناس سفرهای کاری زیادی را به همراه دارد.  
 
در ادامه اطلاعات کاملی در مورد وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازار کار و فرصت های شغلی، میزان درآمد منجمان و برخی از ستاره شناسان معروف ارائه می شود.
 
 

وظایف منجم

منجم در دو حوزه تئوری و عملی کار می کند. وظایف منجم در بخش عملی عبارتند از :

استفاده از جدید ترین ابزارها و نگهداری از تجهیزات موجود

استفاده از انواع تلسکوپ ها یا تجهیزات ماهواره ای و فضانوردها برای جمع آوری داده ها

استفاده از نرم افزارها برای تفسیر تصاویر دریافتی از ماهواره ها

تحلیل داده ها و آزمایش تئوری ها

 
در بخش تئوری وظایف منجم عبارتند از :

ایجاد مدل های کامپیوتری پیچیده برای توسعه تئوری های مربوط به فرآیند های فیزیکی رخ داده در فضا

تحلیل نتایج مشاهدات قبلی برای انجام پیش بینی های جدید

مشاهده کردن و آزمایش تئوری ها

تحلیل نتایج مربوط به چیزهای جدید رخ داده که به فهم ما از اتفاقات جهان هستی کمک می کند.

مهارت و دانش مورد نیاز

قدرت مشاهده خوب

داشتن رویکرد ساختاریافته و منطقی به کار که در بسیاری از کارهای تحقیقاتی لازم است.

توانایی کار با ایده های انتزاعی و انجام مشاهدات پیچیده

صبر زیاد در انجام یک پروژه تا پایان یافتن آن ( اغلب چندین سال طول می کشد)

توجه زیاد به جزئیات

توانایی در حوزه های ریاضیات، فیزیک و شیمی در حد مورد نیاز در علم نجوم

توانایی تهیه گزارشات علمی برای نشریات

داشتن اعتماد به نفس در ارائه یافته های تحقیقات خود

مهارت های خوب در استفاده از نرم افزارهای مرتبط و اینترنت

 تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل

علاقه مندان به نجوم آماتوری می توانند با مطالعه کتاب ها و نشریات حوزه نجوم و همچنین با کمک اینترنت اطلاعات زیادی در این بخش کسب کنند. همچنین برخی از مراکز نجوم و ستاره شناسی دوره هایی را برای آموزش نجوم آماتوری برگزار می کنند که علاقه مندان می توانند در آنها شرکت کنند.
 
اما اگر بخواهید منجم حرفه ای شوید، باید تحصیلات دانشگاهی در این حوزه داشته باشید. در دانشگاه های کشور رشته نجوم در سطح کارشناسی وجود ندارد. علاقه مندان به این شغل باید در رشته فیزیک وارد شده و در مقطع ارشد و دکتری در گرایش اختر فیزیک یا کیهان شناسی ادامه تحصیل دهند. البته به رشته نجوم در ایران خیلی توجه ویژه نشده است و علاقه مندان در صورت امکان می توانند در خارج از کشور ،به خصوص در کشورهایی که در حوزه نجوم قوی و پیشرفته هستند، تحصیل کنند.
 
 

بازارکار و آینده شغلی منجم

منجم معمولا کار خود را باید با انجام تحقیقات کوتاه مدت آغاز کند. در سازمان های مربوط به حوزه های ستاره شناسی ، سیاره شناسی، فضانوردی، تحقیقات ماهواره ای، رصد خانه ها و… می تواند کار کند. ستاره شناس دارای مدرک تحصیلی عالی می تواند به عنوان هیات علمی در رصدخانه‌هاي حرفه اي، پژوهشكده‌هاي فيزيكي و نجومي و دانشگاه‌ها فعالیت کند.

شغل ستاره شناسی در ایران با مشکلاتی روبرو است که برخی از آنها عبارتند از  :

حرفه ای نبودن شغل منجمی در ایران

عدم وجود رشته های منسجم و مستقل نجوم در دانشگاه های ایران

بازار کار نامناسب و فرصت های شغلی بسیار محدود

 
در خصوص وضعیت استخدام و بازارکار منجمان در کشور اطلاعات صحیحی در دسترس نمی باشد. از آنجا که کشور ما در حوزه نجوم جایگاه مناسبی در دنیا نداشته و توجه خاصی به این حوزه در کشور نمی شود و به تبع آن امکانات و تجهیزات کافی نیز وجود ندارد، فرصت های شغلی موجود در این بخش بسیار محدود است. لذا علاقه مندان به شغل اخترشناسی حرفه ای باید به این نکات توجه کنند و بدانند یافتن شغل مناسب کار راحتی نخواهد بود.
 
وضعیت استخدام این شغل در برخی کشورهای جهان به شرح زیر است :

آمریکا – پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام منجمان بین سال های 2010 تا 2020، رشد11  درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل 14 درصد می باشد.

میزان درآمد منجم

اطلاعات و آمار دقیقی از میزان درآمد منجمان در کشور در دسترس نمی باشد. 

متوسط درآمد این شغل در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا – متوسط درآمد سالانه این شغل  87.260 دلار (برای همه مشاغل33.840 دلار) در سال 2010 و مطابق با آخرین آمارها در سال 2013، 96,200 دلار بوده است.

انگلستان – متوسط درآمد سالانه این شغل برای افراد تازه کار بین  30.500 تا 46.000  دلار و برای افراد با تجربه تا 91.500 دلار می باشد.
 

شخصیت های مناسب این شغل

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

شخصیت های مناسب این شغل بر اساس شخصیت شناسی MBTI :(برای مشاهده کامل هر تیپ شخصیتی روی آن کلیک کنید)

این تیپ شخصیتی از توانایی درک سیستم های پیچیده و منطق برخوردار است. او می تواند با کمک خلاقیت خود سیستم ها و روش های جدید ایجاد کند.

این تیپ شخصیتی دوست دارد با مفاهیم پیچیده و جدید سر و کار داشته باشد. کاری همراه با بررسی و پژوهش و بدور از بوروکراسی و مقررات اضافی مطلوب او می باشد.

برخی از منجمان معروف