بهترین عامل برای مقابله با خستگی های ذهنی، بیدار ساختن خلاقیت است
با دیدن یا شنیدن کلمه فناوری به یاد چه می افتید؟ فناوری اطلاعات؟ فناوری هوا و فضا؟ فناوری هسته ای؟ و… بله؛ درست است. اما فناوری به معنای دست یافتن به روشی نو و جدید در انجام امور است. برای مثال زمانی که به فناوری اطلاعات اشاره می شود؛ منظور استفاده از اطلاعات به گونه ای است که قبلاً انجام نشده و روشی نو است.
خلاقیت چیست؟
خلاقیت به معنای روشی نو و جدید برای حل مسئله است. خلاقیت نیرویی ذهنی است که همه نوع بشر در صورت سلامت عقل و روان از آن برخوردارند. اما در اثر نوع و کیفیت محیطی که در آن پرورش می یابند، گاهی فردی خلاق و دیگری با خلاقیت کمتری شناخته می شود. این ویژگی ذهنی تحت تأثیر محیطی محرک و غنی؛ رشد سریع تر و صحیح تری خواهد داشت. خلاقیت به معنای روشی نو برای حل مسئله تعریف شده؛ به عبارتی راهی در جهت ارائه یک یا چند راه حل.
اما این راه حل ها مختص مسائل پیچیده فیزیک و ریاضی و یا حل یک قضیه هندسی نیست. انسان هر لحظه در مسیر حل یک مسئله یا مشکل است که بسته به نوع و اهمیت آن؛ انرژی و زمان متفاوتی برای ارائه راه حل مناسب صرف می شود. گاه مسئله پیش رو انتخاب رشته تحصیلی یا شغل است و گاهی انتخاب نوع غذا برای رفع گرسنگی. به هر حال، هر دو این مسائل، نیازمند خرج فکر و نیروی ذهنی هستند. روش خلاق تکراری نیست؛ از این رو قابل انتقال از فردی به فرد و یا از شرایطی به محیطی دگر نیست. خلاقیت روشی متنوع است و ذهن خلاق برای هر مشکل هرچند تکراری؛ راه حلی نو ارائه می دهد.
توجه به اهمیت دارا بودن ذهنی خلاق
می توانید بیندیشید که لحظه ای بدون اکسیژن زندگی کنید؟ بله می شود؛ اما مدت بسیار کوتاهی؛ در حد چند ثانیه و بعد از آن…
امروزه می توان بدون اطلاعات زندگی کرد؛ اما مدت کوتاهی. ما ناچاریم برای زنده ماندن در جامعه حضور یابیم و با این اعلام وجود، ناگزیر از انتقال و دریافت اطلاعات هستیم.
در دنیای امروز سرعت اطلاعات به حدی فزاینده و سریع است که قوی ترین مغزها از پردازش این حجم بازمی ماند. از سویی برای ادامه و بقای زندگی با کیفیت بالا، به ناچار نیاز به اطلاعات هرچه بیشتر داریم. گاه از شلوغی اطراف خسته می شویم و آرزوی گوشه ای خلوت داریم. در حقیقت این خستگی ناشی از ناتوانی ذهن است که در برابر دریافت؛ ثبت و یادآوری محرک های محیط قادر به پاسخگویی نیست.بهترین عامل برای مقابله با این خستگی های ذهنی، بیدار ساختن خلاقیت است. یادآور می شویم که خلاقیت در ذهن وجود دارد و باید پرورش یابد. به هر حال هر فرد تحت تأثیر تربیت خانواده و نیز آموزش و پرورش، تا حدی کلیشه ای این نیروی خفته را بیدار نموده است.
استفاده از خلاقیت در حل مسایل و اجرای آن به عنوان روش
زندگی یک ضرورت است نه یک انتخاب، که در غیر این صورت در برابر دنیای پیچیده و پر از دگرگونی، راهی جز شکست و یا فرار نخواهیم داشت.پس عاقلانه است که برای رسیدن به آرامش ذهنی در برخورد با مسایل، روش های دارا بودن یک ذهن خلاق را بیاموزیم.
حال فناوری و خلاقیت را در کنار هم گذاشته و این گونه معنا می کنیم: داشتن روشی نو در حل مسایل، به گونه ای که دست آورد گرا باشد. دست آورد گرایی بدین معناست که نتیجه و اثر آن قابل رویت باشد و بتوان در صورت لزوم در شرایط مشابه از راه حل ارائه شده باز هم بهره جست.
پس می توان گفت که لازمه فناوری در هریک از گرایش های علوم، دارا بودن فناوری خلاقیت است. ابتدا باید ذهن خلاق وجود داشته باشد تا بتواند اصولی را بیابد و بر اساس این اصول جدید، فنون را طراحی کند.
شاید بهترین درس پیش نیاز برای هر دانشجو؛ کسب مهارت در درست اندیشیدن؛ کسب مهارت در ایجاد تفکر خلاق؛ کسب مهارت در به کارگیری خلاقیت در حیطه تخصصی و… باشد.
از کجا می توان دارا بودن خلاقیت را در افراد ارزیابی کرد؟
به نظر عموم؛ اگر فردی تابلوی زیبایی بکشد و یا مجسمه ای بتراشد یا داستانی هیجان انگیز بنویسد، انسان خلاقی است. بله حتماً همین طور است؛ اما این، تمام خلاقیت نیست. افراد خلاق دارای ویژگی هایی هستند. شاید اگر شما هم ترکیب رنگها و یا استفاده از ابزار پیکرتراش را بدانید، به همان زیبایی اثری خلق نمایید. بدون شک آن هنرمندان خلاق اند، اما شما هم در حیطه تخصصی تان به احتمال قوی از خود خلاقیت های زیادی نشان داده اید. در تعریف علمی، به انسانی خلاق گفته می شود که با این روش زندگی کند، نه فقط کار. به عبارتی حتی ساعات تفریح؛ بودن با دوستان؛ ورزش؛ تربیت فرزندان؛ ارتباط با همسر و… همگی به روشی نو و مختص خود او انتخاب شده باشند.همه ما در زمان استفاده یک روش جدید، لذت آن را حس کرده ایم و در بسیاری از موارد هنگام یادآوری احساس غرور می کنیم؛ چراکه آن راه حل در آن زمان توسط ذهن من طراحی و اجرا شده و دست آورد خوبی هم داشته است.
در زمان کودکی در بازی فوتبال یا هنگام حادثه ای در مدرسه و خیابان؛ هنگام مسافرت؛ در برقراری ارتباط با دوستی جدید و…همه انسانها این لحظات را بارها و بارها تجربه کرده اند، اما … یک بار را خوب به یاد دارند، چون به روشی نو انجام شده است.
با این مقدمه باید گفته شود که مهم نیست فرد در حال حاضر چه میزان از این توانایی برخوردار است، مهم این است که این توانایی را دارد و می تواند آن را رشد و پرورش دهد. ( توجه : به کمک ابزارهای مناسب و معتبر از جمله تست خلاقیت تورنس می توان توانایی خلاقیت را سنجید و برای پرورش آن اقدام کرد.)
خوشبختانه علم خلاقیت به نقطه مطلوبی رسیده است؛ دانشمندان و محققان این گرایش علمی، روش هایی را به افراد پیشنهاد می کنند که به کارگیری آنها در ایجاد و تثبیت خلاقیت در ذهن بسیار مؤثر است.
