ارث سرقفلی – نحوه تقسیم و انحصار وراثت

حق سرقفلی ، به عنوان یک حق مالی ، قابل به ارث رسیدن است و حتی زوجه متوفی نیز ، از آن بهره مند می شود . نحوه تقسیم ارث سرقفلی ، بر اساس طبقات و درجات ارث و پس از ثبت درخواست انحصار وراثت در شورای حل اختلاف بوده و میزان مالیات ارث سرقفلی ، از 3 تا 12 درصد ارزش معاملاتی حق سرقفلی خواهد بود .

برای مشاوره ارث سرقفلی

برای مشاوره ارث سرقفلی

حق سرقفلی ، بر اساس قانون روابط و موجر ، به حق مالی گفته می شود که به موجب آن ، در املاک تجاری که به صورت اجاره واگذار شده است ، مستاجر ، می تواند از ملک تجاری ، در طی مدت زمان زیاد و با پرداخت اجاره ای ناچیز ، استفاده کند و به نوعی ، بر سایر افراد ، اولویت داشته و موجر ، نمی تواند به راحتی ، حکم تخلیه وی را بگیرد که مطابق قانون روابط موجر و مستاجر ، به آن ، حق کسب ، پیشه و تجارت نیز گفته می شود که البته ، تفاوت هایی با یکدیگر دارند .

همانطور که اشاره شد ، سرقفلی ، یک حق مالی است و به همین دلیل ، از راه ها و روش های خاصی ، قابل انتقال می باشد . یکی از راه های انتقال حق سرقفلی ، به ارث رسیدن آن می باشد ؛ بنابراین ، در صورتی که مستاجر دارای حق سرقفلی فوت کند ، ورثه وی ، می توانند با رعایت طبقات و درجات ارث ، از منافع حق سرقفلی ، استفاده کنند . لذا ، آشنایی با اینکه چه افرادی می توانند از ارث سرقفلی بهره مند شوند و نحوه تقسیم آن به چه صورت می باشد ، به بازماندگان متوفای دارای حق سرقفلی ، کمک خواهد کرد تا حقوق قانونی خود را بهتر استیفا نمایند .

برای پرداختن به این موضوع ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم به بررسی این مطالب بپردازیم که آیا سرقفلی به ارث می رسد و در صورت مثبت بودن پاسخ ، چه کسانی از آن بهره مند می شوند . در ادامه ، پس از بررسی نحوه انحصار وراثت و تقسیم ارث سرقفلی ، به بررسی سهم الارث زن از این حق مالی و نیز ، مالیات آن ، خواهیم پرداخت .

آیا سرقفلی به ارث می رسد

یکی از حقوق مالی که در قانون روابط موجر و مستاجر سال 1356 پیش بینی شده است ، سرقفلی بوده که با حق کسب و پیشه یا تجارت مذکور در قانون روابط موجر و مستاجر سال 1376 ، تفاوت های مهمی دارد . اما به طور کلی ، می توان حق سرقفلی را نوعی حق مالی برای مستاجر دانست که با پرداخت اجاره ای کمتر ، در طول مدت زمان بیشتر ، بتواند از منافع آن ملک ، در طول مدت قرارداد اجاره ، استفاده کند ؛ بی آنکه موجر ، بتواند پس از پایان قرارداد اجاره ، حکم تخلیه وی را بگیرد .

اما یکی از سوالات مهمی که در ارتباط با سرقفلی املاک تجاری مطرح می شود ، این است که آیا سرقفلی نیز به ارث می رسد ؟ پاسخ به این سوال ، از این جهت مهم است که سرقفلی نیز ، مانند سایر اموال و دارایی ها ، نوعی حق مالی دارای ارزش شناخته می شود و به همین دلیل ، یکی از موارد دارایی یا ماترک متوفی محسوب می گردد .

لذا ، با توجه به اینکه سرقفلی ، نوعی حق مالی دارای ارزش بوده ،  به این سوال که آیا سرقفلی به ارث می رسد ، باید پاسخ مثبت داده و گفت که سرقفلی املاک تجاری نیز ، نظر به ارزش مادی آن ، جزء ترکه یا ماترک متوفیان محسوب می شود و قابل به ارث رسیدن خواهد بود که جزئیات مربوط به نحوه تقسیم آن را در قسمت بعد ، مطرح خواهیم کرد . پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حق سرقفلی ، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید .

حتما بخوانید: حق سرقفلی چیست

چه کسانی از سرقفلی ارث می برند

در قسمت قبل ، گفتیم که حق سرقفلی ، به صورت ارث ، به بازماندگان یا ورثه متوفی ، تعلق می گیرد . اما در همین ارتباط ، این سوال نیز مطرح می شود که چه کسانی از سرقفلی ارث می برند ؟ در پاسخ به این سوال ، می بایست اشاره نمود که در نظام حقوقی ایران ، وراث ، به صورت کاملا دقیقی ، مشخص شده اند که بر اساس طبقات و درجات ارث ، به ترتیب نزدیک تر بودن به متوفی ، از سهم الارث خود ، بهره مند می شوند . با این توضیح که در صورت وجود وراث در طبقات نزدیک تر ، وراث طبقه بعدی از ارث محروم می شوند .

لذا در پاسخ به این سوال که چه کسانی از سرقفلی ارث می برند ، باید گفت که بر اساس قانون ، علاوه بر وراث سببی ( یعنی زوج و زوجه ) ، وراث نسبی ( خویشاوندانی که به واسطه رابطه خونی با متوفی ارث می برند ) ، شامل افراد زیر هستند :

طبقه اول کسانی که از سرقفلی ارث می برند ، به ترتیب شامل پدر و مادر ، فرزندان و نوه ها می شود ؛

طبقه دوم کسانی که از سرقفلی ارث می برند ، شامل پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها ، برادران و خواهران و فرزندان آنها می شود ؛

طبقه سوم کسانی که از سرقفلی ارث می برند ، شامل عمو ها ، عمه ها ، خاله ها و دایی ها و در درجه بعد ، فرزندان آنها می شود .

لازم به ذکر است که علاوه بر خویشاوندان مذکور ، ارث زوجه و زوجه نیز ، به قوت خود باقی است و در صورتی که فردی فوت کرده باشد و حق سرقفلی ، جزء دارایی های وی باشد ، زن یا شوهر وی نیز ، می تواند از آن ، ارث ببرد که نظر به وضعیت خاص ارث زن از سرقفلی ، در قسمت های بعد ، به تشریح این موضوع نیز خواهیم پرداخت . اما برای مشاهده سایر راه های انتقال حق سرقفلی ، می توانید مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید .

راه های انتقال حق سرقفلی

انحصار وراثت سرقفلی چگونه انجام می شود

سرقفلی ، به عنوان یک حق مالی ، همچون بسیاری از اموال منقول یا غیر منقول ، قابل به ارث رسیدن بوده و جزء ترکه محسوب می شود . اما سوالی که مطرح می شود ، این است که انحصار وراثت سرقفلی چگونه انجام می شود و به عبارت دیگر ، بازماندگان متوفی ، چگونه می توانند حق سرقفلی را میان خود ، از طریق انحصار وراثت ، تقسیم نمایند ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که مراحل انحصار وراثت سرقفلی نیز ، مانند انحصار وراثت سایر اموال و دارایی هاست . لذا ، به منظور انحصار وراثت سرقفلی ، می بایست خواهان ، درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ، تقدیم نماید که این دادخواست ، در شورای حل اختلاف ، مورد رسیدگی قرار می گیرد و پس از اینکه ورثه متوفی و ماترک وی تعیین شد ، می توان بر اساس آن ، اقدام به تقسیم ارث نمود .

بنابراین ، انحصار وراثت سرقفلی نیز ، به این صورت است که دارندگان سهم از سرقفلی یا ورثه متوفی ، پس ازتهیه اسناد و مدارکی همچون گواهی فوت متوفی ، یک دادخواست انحصار وراثت تنظیم کرده و استشهادیه شهود مبنی بر انحصار ورثه به وراث تعیین شده را نیز ، ضمیمه آن نموده و صدور گواهی انحصار وراثت را مطالبه می نمایند که در قسمت بعد ، در خصوص نحوه تقسیم ارث سرقفلی ، بیشتر توضیح می دهیم . پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه انحصار وراثت ، مقاله زیر را نیز ، مطالعه نمایید .

مراحل انحصار وراثت

نحوه تقسیم ارث سرقفلی

در قسمت های قبل ، به بررسی اینکه چه افرادی از حق سرقفلی ارث می برند ، پرداخته و مراحل انحصار وراثت سرقفلی را نیز ، توضیح دادیم . اما در این خصوص ، سوال مهم دیگری نیز ، ممکن است مطرح شود و آن هم این است که نحوه تقسیم ارث سرقفلی به چه صورت است ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که تقسیم ارث متوفی ، در خصوص سایر ترکه متوفی که شامل اموال منقول یا غیر منقول است ، به این صورت است که ابتدا ، خود آن دارایی ، بر اساس قانون ارث و سهم الارث متعلق به هر یک از وراث ، میان آنها تقسیم می شود و در صورت عدم امکان تقسیم یا عدم رضایت آنها ، مال مورد نظر فروخته شده و از محل فروش آن ، سهم الارث هر یک ، به وی پرداخت می شود .

اما نحوه تقسیم ارث سرقفلی ، با سایر اموال منقول و غیر منقول ، اندکی متفاوت است . در واقع ، به دلیل اینکه حق سرقفلی ، مال ملموسی نبوده که همگی بتوانند در آن شریک باشند و از آن جهت که ممکن است در خصوص استفاده از حق سرقفلی میان ورثه ، اختلاف وجود داشته باشد ، در ابتدا ، بر اساس توافق میان آنها ، عمل می شود .

به این صورت که ممکن است همگی ، قصد داشته باشند سهم الارث خود را به یکی از ورثه منتقل کرده و در ازای آن ، عوض یا بهای آن را دریافت کنند که در این صورت ، مسئله ، قابل حل است . اما در صورت عدم توافق میان آنها ، می توان ارث سرقفلی را به لحاظ زمانی میان ورثه ، تقسیم کرد ؛ به این صورت که هر کدام از ورثه ، در طول مدت زمان مشخص ، بتوانند با لحاظ میزان سهم الارث خود ، از حق سرقفلی استفاده کنند .

در غیر این صورت ، می توان حق سرقفلی را به عنوان یک حق مالی ، فروخت و از محل فروش آن ، سهم الارث ورثه را از محل آن ، وصول نمود که در این صورت ، هر کدام از ورثه ، بر اساس سهم خود از ارث ، از منفعت سرقفلی فروخته شده ، استفاده خواهد کرد .

موارد پرداخت حق سرقفلی توسط موجر

آیا زن از سرقفلی ارث می برد

در این قسمت ، قصد داریم به توضیح یکی از مسائل مهم در مورد نحوه تقسیم ارث سرقفلی بپردازیم که در خصوص سهم الارث زن از سرقفلی است . لذا ، در ادامه ، به این سوال پاسخ خواهیم داد که آیا زن از سرقفلی ارث می برد یا خیر ؟

پاسخ به این سوال ، از این جهت اهمیت دارد که حق سرقفلی ، به تبع محل آن ، در حکم اموال غیر منقول محسوب می شود و بر اساس مواد 946 و 946 قانون مدنی ، زن ، صرفا از قیمت ابنیه و اشجار اموال غیر منقول شوهر ، ارث می برد . لذا این سوال ممکن است مطرح شود که آیا زن ، از سرقفلی سهم الارث می برد یا خیر ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که زوجه ، اگر همسر دائمی متوفی یعنی مستاجر باشد ، از حق سرقفلی وی نیز ، مانند سایر ورثه ، برخوردار خواهد بود . همچنین ، اگر زن ، همسر موجر بوده و مغازه وی ، به صورت اجاره ، به دیگری واگذار شده و از وی ، حق سرقفلی دریافت شده باشد ، همسر وی نیز ، در آن ، سهیم می باشد .

اما در خصوص میزان سهم الارث زن از حق سرقفلی ، باید به این نکته اشاره کرد که طبق قانون ، سهم الارث زن از شوهر ، در صورت داشتن فرزند ، یک هشتم و در صورت نداشتن فرزند ، یک چهارم می باشد که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص ، می توانید مقاله زیر را نیز ، مطالعه نمایید .

سهم الارث زوج و زوجه

مالیات بر ارث سرقفلی

حق سرقفلی ، از آن جهت که یک حق مالی قابل نقل و انتقال به دیگران است ، بر اساس قانون ، مشمول پرداخت مالیات بر ارث نیز ، قرار گرفته است . به همین دلیل ، در زمانی که مالک یا دارنده حق سرقفلی ، قصد داشته باشد حق خود را به دیگری انتقال دهد ، می بایست مالیات سرقفلی را نیز ، بپردازد . علاوه بر مالیات نقل و انتقال حق سرقفلی ، در صورتی که حق سرقفلی ، به صورت ارث به دیگری منتقل شود نیز ، مشمول پرداخت مالیات بر ارث سرقفلی است .

اما سوالی که در خصوص مالیات بر ارث حق سرقفلی مطرح می شود ، این است که میزان این مالیات چقدر است ؟ به عبارت دیگر ، در صورتی که حق سرقفلی به صورت ارث ، به ورثه انتقال یابد ، چه میزان مالیات باید پرداخت شود ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که این موضوع ، بر اساس زمان فوت متوفی ، متفاوت است . به عبارت دیگر ، پاسخ به این سوال را باید با تفکیک اینکه زمان فوت متوفی ، قبل از سال 95 و یا بعد از آن بوده ، ارائه نمود .

اگر متوفی ، قبل از سال 95 فوت کرده باشد ، میزان مالیات بر ارث سرقفلی ، مشمول قانون قدیم مالیات های مستقیم قدیم خواهد بود که بسته به میزان ارزش سرقفلی ، برای وراث طبقه اول تا سوم ، مبالغی مقرر نموده است . به عنوان نمونه ، اگر ارزش سرقفلی تا 5 میلیون تومان باشد ، وراث طبقه اول تا سوم ، به ترتیب ، باید مالیات 5 ، 15 و 35 درصدی پرداخت نمایند .

در صورتی که ارزش سرقفلی ، از 5 تا 20 میلیون باشد ، مالیات بر ارث سرقفلی وراث طبقه اول تا سوم ، معادل 15 ، 25 و 45 درصد خواهد بود . اگر هم ارزش سرقفلی از 20 تا 50 میلیون تومان باشد ، مالیات بر ارث آن ، 25 ، 35 ، 55 درصد و اگر میزان ارزش سرقفلی ، بیش از 50 میلیون تومان باشد ، مالیات بر ارث آن ، برای ورثه طبقه اول تا سوم ، معادل 35 ، 45 و 65 درصد خواهد بود .

اما اگر زمان فوت متوفی ، بعد از سال 95 بوده باشد ، بر اساس ماده 59 قانون مالیات های مستقیم ، انتقال حق سرقفلی ، به میزان دو درصد ، مالیات نقل و انتقال دارد و بر اساس بند 5 ماده 17 قانون مذکور ، میزان مالیات بر ارث سرقفلی ، یک و نیم برابر مالیات انتقال سرقفلی می باشد . بر این اساس ، میزان و مبلغ مالیات بر ارث حق سرقفلی ، عبارت است از سه درصد ارزش معاملاتی حق سرقفلی که توسط کارشناسان سازمان امور مالیاتی مشخص می شود .

اما این میزان سه درصد ، صرفا در مورد وراث طبقه اولی است که از سرقفلی ارث می برند . در مورد سایر ورثه ، باید گفت که بر اساس تبصره 2 ماده 17 ، میزان مالیات بر ارث سرقفلی برای وراث طبقه دوم و سوم ، به ترتیب ، 2 و 4 برابر خواهد شد . یعنی مالیات بر ارث سرقفلی برای وراث طبقه دوم ، معادل 6 درصد و برای وراث طبقه سوم ، معادل 12 درصد ارزش حق سرقفلی خواهد بود .

مالیات سرقفلی چیست

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص ارث سرقفلی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی کارشناس رسمی دادگستری نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی کارشناس رسمی دادگستری به سوالات شما عزیزان پیرامون ارث سرقفلی پاسخ دهند.

سوالات متداول

1- آیا حق سرقفلی نیز به ارث می رسد ؟

بله حق سرقفلی نیز مانند سایر حقوق مالی به ارث رسیده و جزء ماترک متوفی محسوب می شود لذا قابل تقسیم میان ورثه خواهد بود که برای آشنایی با این موضوع می توانید به متن مقاله مراجعه نمایید .

2- آیا زوجه متوفی نیز از حق سرقفلی ارث می برد ؟

بله علاوه بر خویشاوندان نسبی متوفی زوجه وی نیز می تواند بر اساس سهم الارث خود به میزان یک چهارم یا یک هشتم حق سرقفلی را به ارث ببرد که شرح این موضوع در متن مقاله به صورت کامل ذکر شده است .

3- نحوه تقسیم و انحصار وراثت حق سرقفلی چگونه است ؟

انحصار وراثت حق سرقفلی از طریق طرح دادخواست به شورای حل اختلاف است که هر یک از ورثه بر اساس سهم الارث مشخص شده در قانون می توانند آن را میان خود تقسیم نمایند که برای آشنایی با این موضوع می توانید مقاله را مطالعه نمایید .

برای مشاوره ارث سرقفلی

برای مشاوره ارث سرقفلی