انواع قراردادهای حمل و نقل ریلی،دریایی و هوایی و اظهار نظر کارشناس رسمی دادگستری حمل و نقل و ترابری در خصوص آن

با پیشرفت قابل توجه مبادلات بازرگانی و تجاری، قراردادهای حمل و نقل از اهمیت بسیاری برخوردار شده اند و به یکی از مهمترین رکن های روابط بازرگانی و تجاری تبدیل شده اند.در این یادداشت به بررسی انواع قراردادهای حمل و نقل ریلی،دریایی و هوایی از زوایای مختلف از دیدگاه کارشناس رسمی دادگستری حمل و نقل و ترابری خواهیم پرداخت.همچنین به بررسی وظیفه کارشناس رسمی دادگستری حمل و نقل و ترابری در صورت به وجود آمدن اختلاف بین طرفین قرارداد در صورت بی توجهی به مفاد قرارداد و به وجود آمدن خسارت به کالا در شرایطی که شرکت ارائه دهنده خدمات ریلی یا دریایی و یا هوایی نتواند وظیفه خود را در سالم رساندن کالای مشتری به درستی انجام دهد خواهیم پرداخت.لازم به ذکر است که بروز اختلاف در قرارداد به سبب عدم توافق بر بند هایی از قرارداد از جمله هزینه حمل و نقل،قیمت و ارزش ریالی کالای آسیب دیده و همچنین سالم به مقصد نرسیدن کالا به وجود می‌آید که در این صورت فرد یا شرکت شاکی میتواند به کارشناس رسمی حمل و نقل و ترابری مراجعه کند تا خسارت وارده را محاسبه و ادعاهای او را بررسی کند.

-تعریفی که از قرار دادهای حمل و نقل دریایی ارائه می‌شود بدین صورت است که قرار داد حمل و نقل دریایی به  قرار داد انعقاد یافته بین صادر کننده کالا و مالک کشتی اطلاق می‌شود.قراردادهای حمل و نقل دریایی به سه دسته تقسیم می‌شوند :-قراردادهای اجاره کشتی(استیجاری)2-انواع بارنامه3-قرارداد های با موارد خاص.مشکلات حقوقی که در زمینه قرارداد های حمل و نقل دریایی اغلب به‌ وجود می‌آیند شامل مفقود شدن کالاها،آسیب دیدن آن ها و یا امحا و نابودی آن ها در صورت بروز حادثه در کشتی می‌‎باشد که در این مواقع کارشناس دادگستری حمل و نقل و ترابری با بررسی اسناد مربوط به عقد قرارداد حمل و نقل و بارنامه های موجود در دست طرفین(اجاره کننده کشتی و اجاره دهنده کشتی)مسئولیت تعیین میزان خسارت وارد شده به کالاهای مربوط به شخص اجاره کننده کشتی را دارا می باشد و شخصی که اموال و یا کالایش آسیب دیده می‌تواند به کارشناس رسمی حمل و نقل و ترابری برای جبران خسارت مراجعه کند.

-در قراردادهای حمل و نقل ریلی قرارداد بین فرستنده کالا و ناوگان حمل و نقل ریلی انجام می‌شود.قرارداد های مرسوم در زمینه حمل و نقل ریلی بدین صورت است که معمولا با انعقاد قرارداد حمل و صدور بارنامه حمل بار همراه می‌باشد.که به موجب این قرارداد ناوگان ریلی و یا شرکت ارائه دهنده خدمات ترانزیت ریلی در قبال حمل و ارسال کالای مشتری خود مسئولیت خواهد داشت.تاخیر در وصول بار و خدمات کالا،مفقود شدن کالا،سرقت کالا از قطار و آسیب دیدن کالا به دلیل بروز حادثه برای قطار(تصادف،خروج از ریل و …)از جمله مشکلاتی است که امکان دارد در ترانزیت کالا از طریق حمل و نقل ریلی به وجود بیایید که در این صورت کارشناس رسمی دادگستری حمل و نقل و ترابری موظف است خسارت به بار آمده برای صاحب کالا را از طریق بررسی قرارداد منعقد شده بین طرفین و بارنامه موجود در دست صاحب کالا و شرکت ارائه دهنده خدمات ریلی تعیین کند.نقطه ای که در حمل نقل ریلی وجود دارد این است که در این نوع حمل و نقل انسان هم می‌تواند جزئی از قرارداد باشد که در آن صورت به او مسافر گفته میشود که قوانین خاصی برای حمل و نقل او وجود دارد.

– قوانین و مقررات مربوط به رفت و آمد و هدایت هواپیماها، فرودگاه ها، حق پرواز و بهره برداری از حریم هوایی و روابط تجاری و حقوقی مربوط به آن در نگارش قراردادهای حمل و نقل هوایی نقش بسزایی دارند. یکسان سازی مقررات حمل و نقل هوایی بین المللی در سال 1955 به موجب پروتکل منعقد شده در لاهه هلند بین کشور های عضو انجام شد و در سال 1971 به موجب پروتکل گواتمالا اصلاح شد.مقررات موجود در این پروتکل به وجودآورنده مفاد قراردادهای حمل و نقل هوایی می‌باشند. حمل و نقل هوایی شامل مدت زمانی می باشد که کالا یا لوازم شخصی در اختیارمسئول حمل و نقل قرار داده شده باشد.قرار داد های موجود در زمینه حمل و نقل هوایی به دو دسته قراردادهای حمل و نقل کالا از طریق هوایی و قراردادهای حمل و نقل مسافر از طریق هوایی تقسیم می‌شود.در حمل و نقل هوایی کالا قرارداد به صورت بارنامه بین طرفین ثبت می‌شود و در صورت به وجود آمدن خسارت و یا مفقودی و یا از بین رفتن کالا به دلیل به وجود آمدن سانحه برای هواپیما کارشناس رسمی حمل و نقل و ترابری موظف به تعیین خسارت بر اساس ارزش کالاهای اسیب دیده بر طبق بارنامه موجود در اختیار طرفین است.در نوع دوم این قراردادها که مربوط به حمل و نقل مسافر می‌باشد در صورتی که خسارتی به مسافر در هنگام سوار شدن و پیاده شدن وارد شود و یا در حین پرواز صدمه ای به او وارد شود در این صورت متصدی حمل و نقل موظف به پرداخت خسارت وارد شده بر اساس کنوانسیون گواتمالا است و وظیفه کارشناس رسمی دادگستری حمل و نقل و ترابری تعیین خسارت بر اساس مفاد قرارداد حمل و نقل بین مسافر و متصدی حمل و نقل هوایی می‌باشد.